İntuisiya necə işləyir?..

...və ona nə dərəcədə güvənmək olar?

Nəyisə əvvəlcədən hiss etmək, nə haqqındasa qərar vermək, hansısa bədbəxtliyi əvvəlcədən duymaq... İnsan xisləti o qədər mürəkkəbdir ki... Onu açmaq, onu dərk eləmək...

Oxuculara təqdim olunan bu qısa müsahibədə alimlərin insan hiss və düşüncələri ilə bağlı fikirləri, mütəxəssislərin rəyləri yer alıb. ANN.Az xüsusən intuisiya ilə bağlı deyilənlərin maraq kəsb edəcəyini nəzərə alıb psixoloq və psixoterapevt Silviann Bart Liberjin "Atlantico" nəşrinə müsahibəsini oxuculara təqdim edir:

Atlantico: Susseksa Universitetinin alimləri aydınlaşdırıblar ki, həyəcan hissi insanı qərar qəbul edərkən intuisiyaya yox, təhlilə güvənməyə təhrik edir. Belə çıxır ki, intuitiv insanların əksəriyyəti özünə arxalanır? Niyə?

Silviann Bart Liberj: Öz intuisiyasına qulaq asmaq - özünə arxalanmaq, çətinə düşməkdən və ya əksəriyyətin fikrinə zidd getməkdən qorxmamaq deməkdir. Bəzi fikirlərə görə bu, özü də bir inamdır. İnsanın özünə inamı... Bu o deməkdir ki, insan öz hisslərinə inanır, öz əhatəsiylə möhkəm əlaqə saxlayır. Nəticədə o, ilk dəfədən gözə çarpmayan məqamları görə bilir.

Əgər insan özünə arxalanmırsa, onda öz intuisiyasına güvənməyəcək, əksinə, səhv etməkdən və ya gülünc vəziyyətə düşməkdən qorxduğundan intuisiyasını bölüşməyəcək.

- Təklif edilən variantlardan birini seçmək məqamı gələndə çox zaman bizə "intuisiyamıza güvənməyi" məsləhət görürlər. Ümumiyyətlə, intuisiya nədir? Onun psixoloji mexanizmi nə cürdür? O, başqa təfəkkür formalarını nə ilə qabaqlayır?

- Neyrobiologiya iddia edir ki, intuisiya - hər kəsə məxsus təfəkkür formasıdır. Bu, o deməkdir ki, intuisiyanı inkişaf etdirmək mümkündür. Ancaq bunun üçün, əlbəttə, özünə inanmaq lazımdır!

Beynimizin rasional hissəsi öyrəndiyimiz, bildiyimiz məlumatlara görə məsuliyyət daşıyır, amma emosiyalara, münasibətlərə və adaptasiyalara cavabdeh olan hissəsi isə köhnə məntiqi formalardan uzaqlaşmağa imkan verir. İntuisiya cavabları və məsələləri məntiqdənkənar həll etmək bacarıqlarımızla bağlıdır. Əgər cavablardan biri sizə aydındırsa, bu, intuisiyanızın işləməsinə dəlalət edir.

- İntuisiyaya nə dərəcədə güvənmək olar? Elə sahələr varmı ki, onlarda intuisiyaya güvənmək daha yaxşı olar və ya əksinə, ona şübhə etmək lazımdır?

- Əgər siz intuisiya ilə istəkləriniz arasında fərqi görürsünüzsə, onda heç bir məhdudiyyətsiz-filansız intuisiyaya güvənmək olar. İntuisiya - şüuraltı təhlilin nəticəsidir. Yəni, «intuisiya» və «bizim istəklərimiz» bir-birindən fərqli hisslərdir!

Neyropsixologiyada vurğulandığı kimi, intuisiya hər kəsə kömək edə bilər, amma bəzi sahələr mövcüddur ki, bunlarda intuisiyayla kifayətlənmək olmaz (məsələn, mühasibat uçotu və proqramlaşdırma). Necə olursa olsun, intuisiya əsas etibariylə əla kompasdır və bu kompas bizim tələblərimizə, arzularımıza, bacarıqlarımıza cavab verən istiqamətdə həyatımızı yönləndirir.

- İntuisiya - heyvani instinktlərin insan ekvivalentidirmi? Onu növlərin sağ qalması vəzifəsini daşıyan xassə adlandırmaq olarmı?

- İnstinkt - heyvanlara xas «daxili hərəkətdir». Məhz instinktin sayəsində heyvanlar düşünmədən, onlara xas və onların tələblərinə cavab verən hərəkətləri etməyə məcbur olurlar. Təbiət bütün heyvanlara ozünüqoruma instinkti vermişdir. Lakin hər bir növün ozünə xas instinktləri mövcuddur. Heyvanların davranışı instinktləriylə idarə olunur.

İnsana gəldikdə isə, bizim qeyri-ixtiyari və tələsik hərəkətlərimiz intuisiyaya daha yaxındır. Təsadüfi deyil ki, insan istisna hallara düşdükdə, tez-tez onun haqqında deyirlər: «O, daha çox instinktlə hərəkət etdi, nəinki şüuru ilə». Bəlkə də bu, bizim heyvani mahiyyətimizin qalıqlarıdır...

Telegramda izləyin