Küsülülərin barışdığı, qızların duzlu kökə yediyi - Çərşənbə adətləri

Küsülülərin barışdığı, qızların duzlu kökə yediyi - Çərşənbə adətləriAzərbaycanın zəngin mədəni irsində mühüm yer tutan Novruz bayramı dörd çərşənbə axşamı ilə başlayır. Bu gün qeyd etdiyimiz İlaxır çərşənbə isə Novruz bayramından əvvəlki son çərşənbədir. Bu gün xalq arasında "Yer çərşənbəsi", "İlaxır çərşənbə" və ya "Torpaq çərşənbəsi" kimi də adlandırılır.

Xalqımızın inanclarına görə, torpaq bu çərşənbədə oyanır və həyat canlanır. İlaxır çərşənbədə torpaq artıq əkinə hazır olur.

Buna görə də, boz ayın sonuncu çərşənbəsi olan İlaxır çərşənbə xalqımız tərəfindən böyük coşqu ilə qeyd edilir. Hətta bəzi bölgələrdə bu çərşənbə Novruz bayramının özü qədər təntənəli keçirilir.

İlaxır çərşənbədə bir çox qədim adət-ənənələr yerinə yetirilir. Bu gün bolluq, ruzi və firavanlıq rəmzi sayılır. İnsanlar inanırlar ki, İlaxır çərşənbədə edilən dualar və diləklər qəbul olunur. Novruz şirniyyatları hazırlanır.

İlk olaraq evlər təmizlənir, köhnə əşyalar atılır. İnanca görə, bu çərşənbədə evdəki bütün çirk və tozdan təmizlənmək ruzi-bərəkətə yol açır.

Bundan başqa həyət və bağlarda da təmizlik işləri aparılar. Gül kolları, ağaclar budanır.

Su çərşənbəsində olduğu kimi, İlaxır çərşənbədə də su ilə bağlı inanclar var. İnsanlar çay kənarına gedib sudan keçir, səhər tezdən su ilə yuyunur və bu suyun onları bütün xəstəliklərdən və bəlalardan qoruyacağına inanırlar.

İlaxır çərşənbədə bayram süfrəsi açılır. Bayram xonçası qurulur, səməni qoyulur. Səməni bayram süfrəsinin ayrılmaz hissəsidir və yeni həyatın, baharın, məhsuldarlığın rəmzi sayılır. Bundan başqa, bayram süfrəsinə Novruzun atributları olan paxlava, şəkərbura, qoğal və müxtəlif rənglərə boyanmış yumurtalar qoyulur. Xonçalarda rəngli şamlar yandırılır.

İlaxır çərşənbədə insanlar həyətlərində tonqal qalayır və onun üstündən tullanaraq "ağırlığım-uğurluğum odda yansın" deyirlər. Bu, bütün pisliklərin geridə qalmasını və yeni ilin uğur gətirməsini diləmək anlamına gəlir.

Xüsusilə gənc qızlar İlaxır çərşənbədə qapı pusur. Qapı arxasında eşidilən ilk söz onların niyyətlərinin reallaşıb-reallaşmayacağını göstərir. Bundan əlavə, müxtəlif fal növləri də bu axşam yoxlanılır.

Belə ki, bu çərşənbə axşamı qız ayağının sağ başmağını tutub qapı ağzında başının üstündən atır. Başmağın pəncə hissəsi üzü üstə qapıya tərəf düşsə, deməli, həmin qız bu il nişanlanacaq.

İlaxır çərşənbədə alma yeyib toxumlarını sayırlar. On ədəd toxum dənəsini yastığın altına qoyub, yatırlar. İnanca görə həmin gecə gənc qız öz qismətini yuxuda görür.

Yumurta və karandaşlardan ibarət olan fal da bu çərşənbədə edilir. Belə ki, ağacın altına bir yumurta, iki qara və iki qırmızı qələm qoyulub arzu tutulur. Səhər həmin yumurtanın üstündə xətt əmələ gəlir. Əgər qırmızı qələmlə xətt çəkilibsə, arzu yerinə yetir, qara ilə çəkilibsə fal alınmır.

Adətə görə axır çərşənbə axşamı gec yatırlar. Yatanda isə əvvəlcədən hazırlanmış duzlu kökə yeyilir və su içilmir. Gecə yuxuda sizə içməyə kimsə su verəcək. İnanclara görə həmin su verən şəxs yuxu görənin qismətidir.

Ən məşhur fallardan biri də neçə yaşında gəlin köçəcəyini bilmək üçün ediləndir. Bunun üçün qızlar bir qaba su tökürlər. Saçlarından tel qoparıb, nişan üzüyünü saçlarına taxırlar. Niyyət tutub, üzüyü suyun üstündən keçirirlər. Üzük fırlanmağa başlayır və qabın divarlarına dəyir. Üzük neçə dəfə dəyirsə, demək, o yaşda gəlin köçəcəksiniz.

Daha çox uşaqlar və gənclər qapılara papaq atar və qoyulan şirniyyatları aralarında bölərlər.

Bu çərşənbə həm də, insanların bir araya gəldiyi, küsülülərin barışdığı bir gündür.

İlaxır çərşənbə əsrlərdir ki, Azərbaycan xalqının mədəniyyətində mühüm yer tutur. Bu bayram xalqımızın köklü inanclarını, təbiətə bağlılığını və birlik ruhunu yaşadır.

Bu çərşənbə sadəcə qədim bir adət deyil, eyni zamanda milli-mənəvi dəyərlərimizin daşıyıcısıdır. Bu çərşənbədə həyata keçirilən ənənələr Azərbaycan xalqının tarixi köklərini, təbiətə və ruzi-bərəkətə olan inancını əks etdirir./Qafqazinfo


BiG.Az
Telegramda izləyin
Xəbərlər   Baxılıb: 182   Tarix: 18 mart 2025  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Facebookda Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

Hulusi Akar: "Azərbaycanla hərbi təlimlər fasiləsiz olaraq davam edir"

"Türkiyə Silahlı Qüvvələri tarixi məsuliyyət hissi ilə dost və qardaş ölkələrin yanındadır". "Report"un xəbərinə görə, bunu Türkiyənin milli müdafiə naziri Hulusi Akar deyib. Onun sözlərinə görə, bu çərçivədə Azərbaycan və Liviyada hərbi təlim, yardım və məsləhətçilik fəaliyyətlər

18.09.2021 278
.

Gəncədə avtomobillər toqquşdu: Ölən və yaralananlar var - FOTO

Gəncə şəhərində yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib. Hadisə şəhərin Şah İsmayıl Xətai prospektində qeydə alınıb. Belə ki, hərəkətdə olan VAZ-21 015 markalı minik avtomobili ilə KİA markalı avtomobil toqquşub. Daha sonra avtomobillərdən biri yoldan keçən iki piyadanı vurub. Onlardan biri ölüb, digəri is

18.09.2021 789
.

Türkiyədə təlimlərdə iştirak edən Azərbaycan hərbçilərinin bir qrupu Vətənə qayıdıb

Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında illik hərbi əməkdaşlıq planına əsasən keçirilən "TurAz Şahini - 2021" birgə taktiki-uçuş təlimində iştirak edən Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin bir qrup heyəti və aviasiya vasitələri Vətənə qayıdıb. Bu barədə BİG.AZ-a Müdafiə Nazirliyində

18.09.2021 254
.

Pelenin səhhəti yenidən pisləşib

Futbol üzrə üçqat dünya çempionu Pelenin səhhəti yenidən pisləşib. O, San-Pauludakı "Albert Enşteyn" xəstəxanasının yarımintensiv terapiya şöbəsinə köçürülüb. Braziliyalı futbol əfsanəsinin qırtlaq bölgəsində problemlər aşkar edilib. Ağırlaşmanın müvəqqəti olduğu, xüsusi müalicə və qulluq sayəsind

17.09.2021 585
.

Vəfat edən atasından yazdı: "Yarım qaldı hər şey"

Bir neçə gün öncə atası vəfat edən müğənni Koray Avcı sosial şəbəkə paylaşımı ilə gündəmə gəlib. Axşam.az-a istinadən xəbər verir ki, atasının fotosunu paylaşan sənətçi hisslərini belə ifadə edib:. "Mənə belə baxdığının heç fərqində olmamışam. Heç oturub içki də içmədik səninlə. Aşiq olduğumu d

17.09.2021 1693
.

Azərbaycanda BƏDBƏXT HADİSƏ: Uşaq əlini yuyarkən su kanalında batıb

Şəmkir rayonunda əlini yuyarkən su kanalına düşüb. -ın məlumatına görə, hadisə rayonun Qılıncbəyli kəndində qeydə alınıb. 2012-ci il təvəllüdlü Nihat Tağıyev kənd ərazisində yerləşən kanalda əlini yuyarkən ayağı sürüşüb və batıb. Onun meyiti sudan çıxarılaraq aidiyyəti üzrə təhvil verilib. Faktla bağl

18.09.2021 914
.

"Bəyimizi vağzalı sədaları altında yola salırıq" - Pərvindən Maqsudun həbsinə reaksiya

Tanınmış aktrisa Pərvin Abıyeva bu gün Ukrayanda həbs olunub, Azərbaycana gətirilən Maqsud Mahmudovla bağlı paylaşım edib. -a istinadən xəbər verir ki, tanınmış aktrisa Maqsudun həbsini "İlahi ədalət" adlandırıb: . "İlahi Ədalət və dövlətimizin ədaləti! Bu qədər insanın haqqına girməyi

18.09.2021 11870
.

Şairdən Üzeyir Hacıbəyliyə qəribə təbrik: "Bunu sənə bağışlamaq olmur..."

"Xöşbəxt adamsan ki, Azərbaycan musiqisinin bu gününü görmədin". Qaynarinfo xəbər verir ki, bunu nəğməkar şair, Əməkdar İncəsənət Xadimi Baba Vəziroğlu dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəylini ad günü ilə əlaqədar təbrikdə yazıb. Şair bildirib ki, Üzeyir bəyin vaxtsız ölümü ilə Azərbaycan musiqis

18.09.2021 3544
.

İstirahət gününün havası açıqlandı

Sentyabrın 19-da Bakıda və Abşeron yarımadasında hava şəraitinin əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Bu barədə -a Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən məlumat verilib. Bildirilib ki, şimal-qərb küləyi gündüz cənub-şərq küləyi ilə əvəz olunacaq. Havanın temperaturu gecə 18-21 isti, gündüz 25-28 isti

18.09.2021 459
.

TOP MP3