Küsülülərin barışdığı, qızların duzlu kökə yediyi - Çərşənbə adətləri

Küsülülərin barışdığı, qızların duzlu kökə yediyi - Çərşənbə adətləriAzərbaycanın zəngin mədəni irsində mühüm yer tutan Novruz bayramı dörd çərşənbə axşamı ilə başlayır. Bu gün qeyd etdiyimiz İlaxır çərşənbə isə Novruz bayramından əvvəlki son çərşənbədir. Bu gün xalq arasında "Yer çərşənbəsi", "İlaxır çərşənbə" və ya "Torpaq çərşənbəsi" kimi də adlandırılır.

Xalqımızın inanclarına görə, torpaq bu çərşənbədə oyanır və həyat canlanır. İlaxır çərşənbədə torpaq artıq əkinə hazır olur.

Buna görə də, boz ayın sonuncu çərşənbəsi olan İlaxır çərşənbə xalqımız tərəfindən böyük coşqu ilə qeyd edilir. Hətta bəzi bölgələrdə bu çərşənbə Novruz bayramının özü qədər təntənəli keçirilir.

İlaxır çərşənbədə bir çox qədim adət-ənənələr yerinə yetirilir. Bu gün bolluq, ruzi və firavanlıq rəmzi sayılır. İnsanlar inanırlar ki, İlaxır çərşənbədə edilən dualar və diləklər qəbul olunur. Novruz şirniyyatları hazırlanır.

İlk olaraq evlər təmizlənir, köhnə əşyalar atılır. İnanca görə, bu çərşənbədə evdəki bütün çirk və tozdan təmizlənmək ruzi-bərəkətə yol açır.

Bundan başqa həyət və bağlarda da təmizlik işləri aparılar. Gül kolları, ağaclar budanır.

Su çərşənbəsində olduğu kimi, İlaxır çərşənbədə də su ilə bağlı inanclar var. İnsanlar çay kənarına gedib sudan keçir, səhər tezdən su ilə yuyunur və bu suyun onları bütün xəstəliklərdən və bəlalardan qoruyacağına inanırlar.

İlaxır çərşənbədə bayram süfrəsi açılır. Bayram xonçası qurulur, səməni qoyulur. Səməni bayram süfrəsinin ayrılmaz hissəsidir və yeni həyatın, baharın, məhsuldarlığın rəmzi sayılır. Bundan başqa, bayram süfrəsinə Novruzun atributları olan paxlava, şəkərbura, qoğal və müxtəlif rənglərə boyanmış yumurtalar qoyulur. Xonçalarda rəngli şamlar yandırılır.

İlaxır çərşənbədə insanlar həyətlərində tonqal qalayır və onun üstündən tullanaraq "ağırlığım-uğurluğum odda yansın" deyirlər. Bu, bütün pisliklərin geridə qalmasını və yeni ilin uğur gətirməsini diləmək anlamına gəlir.

Xüsusilə gənc qızlar İlaxır çərşənbədə qapı pusur. Qapı arxasında eşidilən ilk söz onların niyyətlərinin reallaşıb-reallaşmayacağını göstərir. Bundan əlavə, müxtəlif fal növləri də bu axşam yoxlanılır.

Belə ki, bu çərşənbə axşamı qız ayağının sağ başmağını tutub qapı ağzında başının üstündən atır. Başmağın pəncə hissəsi üzü üstə qapıya tərəf düşsə, deməli, həmin qız bu il nişanlanacaq.

İlaxır çərşənbədə alma yeyib toxumlarını sayırlar. On ədəd toxum dənəsini yastığın altına qoyub, yatırlar. İnanca görə həmin gecə gənc qız öz qismətini yuxuda görür.

Yumurta və karandaşlardan ibarət olan fal da bu çərşənbədə edilir. Belə ki, ağacın altına bir yumurta, iki qara və iki qırmızı qələm qoyulub arzu tutulur. Səhər həmin yumurtanın üstündə xətt əmələ gəlir. Əgər qırmızı qələmlə xətt çəkilibsə, arzu yerinə yetir, qara ilə çəkilibsə fal alınmır.

Adətə görə axır çərşənbə axşamı gec yatırlar. Yatanda isə əvvəlcədən hazırlanmış duzlu kökə yeyilir və su içilmir. Gecə yuxuda sizə içməyə kimsə su verəcək. İnanclara görə həmin su verən şəxs yuxu görənin qismətidir.

Ən məşhur fallardan biri də neçə yaşında gəlin köçəcəyini bilmək üçün ediləndir. Bunun üçün qızlar bir qaba su tökürlər. Saçlarından tel qoparıb, nişan üzüyünü saçlarına taxırlar. Niyyət tutub, üzüyü suyun üstündən keçirirlər. Üzük fırlanmağa başlayır və qabın divarlarına dəyir. Üzük neçə dəfə dəyirsə, demək, o yaşda gəlin köçəcəksiniz.

Daha çox uşaqlar və gənclər qapılara papaq atar və qoyulan şirniyyatları aralarında bölərlər.

Bu çərşənbə həm də, insanların bir araya gəldiyi, küsülülərin barışdığı bir gündür.

İlaxır çərşənbə əsrlərdir ki, Azərbaycan xalqının mədəniyyətində mühüm yer tutur. Bu bayram xalqımızın köklü inanclarını, təbiətə bağlılığını və birlik ruhunu yaşadır.

Bu çərşənbə sadəcə qədim bir adət deyil, eyni zamanda milli-mənəvi dəyərlərimizin daşıyıcısıdır. Bu çərşənbədə həyata keçirilən ənənələr Azərbaycan xalqının tarixi köklərini, təbiətə və ruzi-bərəkətə olan inancını əks etdirir./Qafqazinfo


BiG.Az
Telegramda izləyin
Xəbərlər   Baxılıb: 161   Tarix: 18 mart 2025  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Facebookda Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

Ronaldo qoyunlara görə 14 milyonluq evindən köçdü - FOTO

Dünya futbolunun ulduzu Kriştiano Ronaldo 6 milyon funt-sterlinq (təxminən 14 milyon AZN) dəyərindəki malikanəsindən köçmək məcburiyyətində qalıb. xəbər verir ki, buna səbəb futbolçunun həyat yoldaşı Corcino Rodriqez və 4 övladı ilə birlikdə yaşadığı villanın ətrafında qoyun sürüsünün olmasıdır. Ronald

18.09.2021 1949
.

Səməd Seyidovun rəhbəri olduğu Mərkəz bağlandı

Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin sədri, Avropa Şurası Parlament Assambleyasındakı nümayəndə heyətinin rəhbəri Səməd Seyidovun başçısı olduğu Siyasi Psixologiya Mərkəzi (SPM) fəaliyyətini dayandırıb. Mərkəzin fəaliyyətini dayandırmasına səbəb maliyyə problemini

18.09.2021 865
.

Türkiyədə təlimlərdə iştirak edən Azərbaycan hərbçilərinin bir qrupu Vətənə qayıdıb

Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında illik hərbi əməkdaşlıq planına əsasən keçirilən "TurAz Şahini - 2021" birgə taktiki-uçuş təlimində iştirak edən Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin bir qrup heyəti və aviasiya vasitələri Vətənə qayıdıb. Bu barədə BİG.AZ-a Müdafiə Nazirliyində

18.09.2021 254
.

Bu qidalar vitaminlə zəngindir - MÜTLƏQ YEYİN

Vitamin, mineral və antioksidantlarla zəngin qidalar az kalori ilə maksimum qida dəyərinə malik məhsullardır. Bu tip qida məhsullarına, həmçinin super qidalar da deyilir. -ın məlumatına görə, Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutundan bildirilib ki, gündəlik qida rasionunda super qidaların istehlakın

18.09.2021 930
.

"Bəyimizi vağzalı sədaları altında yola salırıq" - Pərvindən Maqsudun həbsinə reaksiya

Tanınmış aktrisa Pərvin Abıyeva bu gün Ukrayanda həbs olunub, Azərbaycana gətirilən Maqsud Mahmudovla bağlı paylaşım edib. -a istinadən xəbər verir ki, tanınmış aktrisa Maqsudun həbsini "İlahi ədalət" adlandırıb: . "İlahi Ədalət və dövlətimizin ədaləti! Bu qədər insanın haqqına girməyi

18.09.2021 11870
.

Telefonu niyə yastığın altına qoyub yatmaq olmaz?

"Yaşayış sahəsinin ekologiyası" laboratoriyasının müdiri Anton Yastrebçevin sözlərinə görə, smartfonları yastığın altına qoyub yatmaq olmaz. -a istinadən xəbər verir ki, ekspert səbəb kimi telefonlardan gələn radiasiyanın bəzən artdığını bildirib. "Nəzərə almaq lazımdır ki, telefonları

18.09.2021 862
.

Millət vəkili: "Həftəsonları ictimai nəqliyyatın fəaliyyəti bərpa edilməlidir" – VİDEO

Pandemiyaya qarşı hökumətin verdiyi qərarlar öz müsbət təsirini göstərməkdədir, lakin Operativ Qərargah bəzi məsələlərin həlli yönündə təcili tədbirlər görməlidir. Bunu millət vəkili Fazil Mustafa deyib. Millət vəkili hesab edir ki, həll edilməli ən vacib məsələ həftəsonları ictimai nəqliyyatın fəaliyyətini

17.09.2021 1467
.

Azərbaycanda milli dronlar hazırlanıb - VİDEO

Milli Elmlər Akademiyasının Yüksək Texnologiyalar Parkında xüsusi təyinatlı dronlar hazırlanıb. -ın məlumatına görə, pilotsuz uçuş aparatları sifarişlər əsasında yerli mütəxəssislər tərəfindən hazırlanıb. Dronlari uçuş vaxtları, yükdaşıma və küləyə davamlılığı ilə fərqlənir. Həmçinin uçuş trayektoriyasını

18.09.2021 428
.

"Su çənimizi yığışdırdılar ki, şəhərin gözəlliyini pozur..." - Daha bir SU PROBLEMİ - ŞİKAYƏT - AÇIQLAMA

ın redaksiyasına su ilə bağlı növbəti şikayət daxil olub. Belə ki, Təhminə Babayeva adlı şikayətçinin sözlərinə görə, Nizami rayonu "Naxçıvanski" 94B ünvanında gündüz saat 11-də suyu azalda-azalda tam kəsirlər, axşamüstü 6, 7-də yenidən açırlar:. "Gecə 12-yə işləmiş isə yenə kəsirlər

18.09.2021 880
.

TOP MP3