Həyatın mənası nədir? - MARAQLI YANAŞMA

"Həyatının mənasını itirmək həyatını itirməkdən daha pisdir...". (Seneka)

Müharibədən sonra xeyli müddət idi ki, həyatın mənası haqqında düşünürdü. Ceyn və Stiven Houkinqin həyat hekayəsini əks etdirən"The theory of everything" filminə baxandan sonra ilahi çağırış ona bu mətni yazdırdı.

Filmdəki "Arrival of the birds" musiqisi iliklərinə kimi hopmuşdu. Bu musiqi axıra kimi də onu yazıda müşayiət etdi.

Özünə bu sualları verirdi: "İnsan niyə hər zaman məna axtarışındadır? Məgər həyatda məna axtarmaqdansa insan özünə mənalı bir mövqe tutmalı deyilmi? Məna axtarmağa dəyərmi?"

Bizim hər birimiz məna axtarışındayıq. Səbəbsiz və nəticəsiz (bəzən nəticəsi olan) axtarışlardayıq. Məna puldurmu? Məna status, məşhur olmaq, nüfuz, şan-şöhrətdirmi? Məna həzz, erotika ya başqa bir şeydir?..

"Həyat - bu, sonsuz təkmilləşmədir. Özünü mükəmməl hesab etmək isə özünü öldürməkdir", - deyir Hegel.
Platon həyatının mənasını daha çox öyrənməkdə görürdü.
Stoiklər "Məntiq işlət, əzab çəkmə" deyirlər.
Aristotelə görə, həyatın mənası "yaxşı olmaq"dır.
Nihilistlər "Həyatın mənası yoxdur" deyə düşünürlər.
Sokratın bir çox davamçıları kimi, Şərqdəki filosoflar da həyatın mənasını sadə olmaqda görürdülər.
Kant "Özünə rəva bilmədiyini başqasına da rəva bilmə" deyir.
Hedonistlər həzz almaq hissini həyatın mənası kimi görürlər.

Hər məktəb, hər toplum və hər bir fərd fərqli-fərqli anlamlar verir həyatın mənasına.

Oxuduğu bir kitabda həyatın mənası haqqında gözəl bir nümunə çəkilmişdi:

"Bir jurnalist yüz iki yaşlı qoca kişidən müsahibə almaq üçün onun evinə gedir. Ondan bu qədər çox yaşamasının, belə sağlam, rahat və sevincli olmasının sirrini soruşur. Əslində jurnalist qocadan "spirtli içki qəbul etmədim, siqaret çəkmədim, idman elədim" kimi cavablar gözləyir.
Ancaq qocanın cavabı gözlənilməz olur:

- Mənim balam, hər gün obaşdan oyanır, halıma şükür edib pəncərənin qabağına keçirəm. Havanın günəşli, yağışlı, qarlı, isti, soyuq olmasından asılı olmayaraq, öz-özümə bu sözləri deyirəm: "Əla gündür, əsl mənim istədiyim kimi..."

Bəli. Hər birimiz döyüşdəyik. Hər birimiz başqa-başqa savaşlarda, həmin qoca kimi, eyni fəsilləri yaşayırıq. Həyat bizə heç vaxt mükəmməl, ideal gün nəsib etməyəcək... Biz həmin günə belə bir mənayla baxmayana kimi...

Bu, gün eynəyi misalına bənzəyir. Parlaq günəşli günlərdə gün eynəyi taxan adam hər tərəfi tünd rəngdə görür. Özünü günəşin zərif, şəfqətli, sehirli işıqlarından məhrum edir. Məcazi mənada da həyatın günəşli günlərini tünd rəngdə görən adam həyatda məna tapmaqda çətinlik çəkir.

Riyaziyyatı yaxşı bilmirəm, ancaq onu bilirəm ki, həyatın bizə bəxş etdiyi məna bizim həyata hansı mənanı yükləməyimizlə düz mütənasibdir. Həyatın mənası o an bizim nə hiss etməyimizlə bağlıdır.

Filosof Labruer belə yazırdı: "İnsan həyatında cəmi üç böyük hadisə var: doğulmaq, yaşamaq və ölmək. O, necə doğulduğunu hiss etmir, insan kimi yaşamağı unudur və əzablar içində ölür".

Doğum və ölüm arasındakı məna - anı sevgiylə yaşamaqdır. Hətta çətinlikləri belə...

Mən başa düşürəm, biz dünyaya istəyərək gəlmirik, ancaq istəyərək həyatımızı mənalı edə bilərik.

Anı yaşayın. Döyüşün də gözəlliyini hiss edin. Çətin olsa belə...

Anar Yaşaroğlu

Telegramda izləyin