"COVID-19" pandemiyası qadınların gözü ilə... - ARAŞDIRMA

"Bakıda gənc qadın amansızlıqla öldürüldü", "11 yaşlı məktəbli qız zorakılığa məruz qaldı", "33 yaşlı qadın özünü asaraq intihar etdi"... Bu xəbər başlıqlarının hər biri ötən bir ildə yazmağı arzulamadığımız, amma vaxtaşırı yazmağa məcbur olduğumuz xəbərlərdəndir. Axı biz jurnalistik...

Geridə qoyduğumuz "pandemiya ili" neçə həyatları parçaladı, nə qədər insanın psixologiyasını pozdu, kim bilir?

Müsahibim 32 yaşlı Nərgiz "COVID-19" pandemiyası başlayan dönəmi həyatından silmək istəyir:

"Mən o il haqqında danışmaq istəmirəm. Çünki o xəstəlik məndən atamı aldı".

Nərgiz 2020-ci ili unutmaq istəyir və inanır ki, hər şey qaydasında davam edəcək. Atası isə onu heç vaxt tərk etməyib.

Rəhimə isə hər gün həm universitətə qəbul olmaq, həm də pandemiyanın bitməsi üçün dua edib. Ali məktəbə daxil olmağı bacarsa da, tədris ilinin başlanğıcında universitətdə ənənəvi tədrisə qoşula bilməməsi ona çox pis təsir edib.

"İnstagram"da satış səhifələrindən birində gördüyü mavi, üzərində qırmızı gülləri olan donu alıb, saçlarını darayıb və kompüterin qarşısında ilk dəfə qrup yoldaşları ilə virtual olaraq tanış olub. Hazırda onlayn tədrisə vida etməyin xoşbəxtliyini yaşayan Rəhimə bir daha o illərin yaşanmamasını arzulayır.

4-cü sinif şagirdi Əsnad 2020-ci ilin yay ayında ailəsi ilə birlikdə şəhərə köçüb. Danışdıqlarından belə anladım ki, onun üçün iki sevimli gün var: biri doğum günü, bir də məktəb ləvazimatları almaq üçün bazarlıqa getdikləri gün... Elə hiss edib ki, bir daha məktəb bazarlığına gedib çanta ala bilməyəcək. Axı evdə çanta götürməyə ehtiyac qalmır. Heç distant formada keçirilən dərslərdə özünə yoldaş da tapa bilməyib. Yeni məktəb, yeni sinif yoldaşları, müəllimlər, bir də yeni çanta ala bilməməsi pandemiya dövrünü onun üçün ömürlük "unudulmaz" edib.

66 yaşlı Almaz nənə virusa yoluxmamaq üçün bacardıqca ünsiyyətdən qaçıb, hava almaq üçün belə, həyətə çıxmayıb, özünü evdə təcrid edib. Deyir: "Həyətdə necə oturaydım?.. Bəlkə yanımdan keçən və ya mənimlə söhbət edən kimsə aktiv koronavirus xəstəsidir? Tam zamanında vaksinlərimi vurdurdum, xəstələnmədim. A bala, getsin o günlər gəlməsin! O nə idi, başımıza gəldi?!"

Ən təsirlisi isə adının yazılmağını istəməyən, şərti olaraq adını Gül qoyduğum 27 yaşlı xanımdır. 5 il nişanlı qaldıqdan sonra toysuz gəlin köçüb. Vağzalı çalınmadan, gəlinlik geyinmədən, ağ, üstü naxışlı donla ata evini tərk edib. Uşaqlıqdan anasının xələtlərini geyinib tez-tez "Ana, bax, gəlin oldum" deməsi ilə, bəlkə də, bu arzusunun ondan alındığını düşünür:

"Əvvəlcədən nə isə barədə danışıramsa, reallaşmır. Bu arzum da onlardan biridir".

Zamanı qaytarmaq və yazmaq istədiyi hekayəsini tamamilə silməyi arzulayır.

Dünyanı cənginə alan koronavirus pandemiyası bir çox sahibkarı müflis etmişdi. Gülün həyat yoldaşı da bu şəxslərdən biri olub. Onun kiçik biznesi batıb. Elə problemlər də o gündən başlayıb. Həyat yoldaşının götürdüyü borclar və davamlı olaraq borc verənlərin etdiyi zənglər ömür-gün yoldaşını heç tanımadığı bir adama çevirməyə bacarıb. Hər gün dava, hər gün aldığı yaralar... Bu gün körpəsinə özü baxır. Yoldaşı isə ağ ölüm adlandırdığımız "narkotik"in qurbanlarından biridir...

2019-cu ilin dekabr ayının ortalarından "COVID-19" böhranı yayılmağa başladı. Sonuncu dəfə cəmiyyətdə bu cür çaşqınlıq 2008-ci ildə, müxtəlif viruslarının qarışığında yaranan "donuz qripi" (H1N1) yayılan zaman baş vermişdi.

Araşdırmalara görə, respondent qadınların 22 faizi ailə-məişət yükünün artdığına görə təhsili yarıda saxlamalı olub. Bu qadınların 63.6 faizi uşaqlıdır, 95.4 faizi paytaxtda yaşayanlardır. Ümumilikdə, dünyanın 190-dan çox ölkəsini və bütün qitələri əhatə etməklə, bu koronavirus təxminən 1.6 milyard təhsil alana təsir edib.

Lakin bu mübarizədə zərif adlandırdığımız qadınlar təhsil və səhiyyə sektorunda çalışanların böyük hissəsini təşkil ediblər. Qadınların təxminən 40-50 faizi zorakılıqla üzləşdiyi zaman müraciət edə biləcək yer tapa bilməyib. Sadəcə 2020-ci ildə ölkədə məişət zorakılığı nəticəsində ölənlərin sayı 34 faiz artıb.

Bu illərin bizdən aldıqlarından əlavə, qazandıqlarını da unutmamalıyıq. Həm qadınların, həm də kişilərin ailəsinə, övladlarına daha çox zaman sərf etmək üçün imkan yarandı. İnsanlar bir-birinin dəyərini daha yaxşı anlamağa başladılar. Müxtəlif sahələrdə çalışan şəxslər karyeralarının inkişafı üçün daha çox araşdırmalar edərək biliklərini dərinləşdirdilər.

Artıq sevincli-kədərli o günlər geridə qaldı. Azərbaycan cəmiyyəti virusa qalib gəldi! May ayının birindən etibarən soyuq havada sevdiyimiz, istidə cərimənin "qorxusu" ilə taxdığımız maskalarla vidalaşdıq. Ümid edirəm ki, karantin rejimi tətbiq edilən zaman qədrini daha çox bildiyimiz günlər kimi, qadınlarımızın da qiymətini bir gün daha çox anlayacağıq...

Qadın gülərsə, dünya gülər! Qoy maskadan azad olan üzlər həmişə gülsün!..

NƏRMİN MİRVALEHQIZI

Telegramda izləyin

instagramda izləyin