"Tənbəl sahibkarlıq"dan yaranan asılılıq

Ekspertin fikrincə, ən zəruri qida məhsullarının istehsalının ucuz başa gəlməsinə nail olmalı, xaricdən idxalın qarşısını müəyyən məhdudiyyətlər vasitəsilə almalıyıq. Amma süni qiymət artımı yaranmasın deyə, hökumətin dəstək tədbirləri də olmalıdır.

Mövzu ilə bağlı "Kaspi" qəzetinin məqaləsini təqdim edirik.

Son vaxtlar Azərbaycan üçün prioritet hədəflərdən biri də aqrar sahənin inkişafıdır. Elə sovetlər dönəmində ölkədə bir sıra strateji kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edilib. Lakin ölkəmiz kərə yağı, pendir kimi məhsulların istehsalı üzrə ixtisaslaşmayıb. Müstəqillik dövründə isə aqrar sektorun bütün istiqamətlərdə inkişafı üçün ard-arda dövlət proqramları qəbul edilməklə sahibkarlara dəstək verilməyə başlanıldı. Amma nəticənin tərs mütənasib olduğu görünür. Statistik məlumata görə, kərə yağı, pendir və digər süd məhsulları daha çox xaricdən gətirilir.

Rusiya mətbuatının yaydığı məlumata görə, ötən il Azərbaycana 319 ton, - 2020-ci ildən təxminən iki dəfə çox (161 ton) kərə yağı göndərilib. Eyni zamanda 2021-ci ildə RF-dən pendir ixracı 24,37 min ton təşkil edib, bu da 2020-ci ilin göstəricisindən (20,22 min ton) 10% çoxdur.

"Ərzaq məhsullarının qiymətlərində sabitlik yarananda..."

Mövzu ilə bağlı "Kaspi" qəzetinə açıqlamasında iqtisadçı ekspert Pərviz Heydərov bildirdi ki, son vaxtlar ərzaq təhlükəsizliyi yenə də aktual bir mövzuya çevrilib:

"Ölkəmizin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması məsələsi heç vaxt aktuallığını itirmir. Sadəcə olaraq, dünyada ərzaq məhsulları bahalaşan kimi bu mövzu dərhal ortaya çıxır. Həmişə də bu mövzu ilə bağlı eyni fikirlər söylənilir. Təəssüflər olsun ki, dünyada ərzaq məhsullarının qiymətlərində sabitlik yarananda bu mövzu ikinci plana keçir. Söhbət ondan gedir ki, Azərbaycanın daxili istehlak bazarı bir sıra məhsullar sarıdan xaricdən asılıdır. Bu, birdən-birə ortaya çıxan məsələ deyil. Məsələn, buğdanı götürək. Neçə illərdir dövlət bu sahədə dəstək siyasəti, maliyyə xarakterli köməkliklər, fermerlərə müvafiq şəraitin yaradılması istiqamətində zəruri addımlar atsa da, yenə də biz ərzaqlıq buğda sarıdan xaricdən asılı vəziyyətdəyik".

"O yağların əksəriyyəti 3-cü ölkələr vasitəsilə gəlir"

Ekspert vurğuladı ki, əgər söhbət Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyi məsələsindən gedirsə, birinci növbədə məhz bu məsələ həllini tapmalıdır: "Ət, yağ, yumurta, toyuq və sair məhsullara gəlincə, bunlar ərzaq buğdasından sonrakı yerdə dayanan məhsul növləridir. Təbii ki, bunlar sarıdan da bazarda özümüzü təmin etməyə nail olmalıyıq. Dövlət başçısı jurnalistlərə müsahibəsində qeyd etdi ki, sovet dönəmində Azərbaycan aqrar sahədə müəyyən sahələrdə ixtisaslaşmışdı. Ət, yağ və sair məhsullar var idi ki, onu digər respublikalardan alırdıq. O dövrdə bunu başa düşmək olardı və hər şey mərkəzdən idarə olunurdu. Amma Azərbaycan müstəqillik əldə edəndən sonra artıq bu kimi məsələlər öz həllini tapmalı idi. Yəni ölkəmiz ən zəruri qida məhsullarının bir çoxu ilə özünü təmin etməliydi. Bu mənada təqdirəlayiq haldır ki, Azərbaycan mal əti sahəsində özünü 90 faizdən çox təmin edə bilib. Eyni zamanda bizdə süd istehsalı olmayıb. Amma bu sahədə də yerli istehsal hesabına nailiyyətlər əldə edilib. Buna baxmayaraq, kərə yağı, pendir və bu kimi ən zəruri qida məhsulları sarıdan, təəssüflər olsun ki, başqa ölkələrdən asılı vəziyyətdəyik. Bu ölkələr sırasında ən birinci yer Rusiyanındır. Rusiyadan təkcə kərə yağı və digər qida məhsulları deyil, o cümlədən taxıl sarıdan da asılı vəziyyətdəyik. Hesab edirəm ki, Rusiyadan ən vacib qida məhsulları asılılığına bacardıqca tez son qoymalıyıq. Təəssüflər olsun ki, bu istiqamətdə işlər ləng gedir. Ona görə ki, sahibkarlar yerli istehsalla məşğul olmaqdan çox, əlində olan vəsaitdən, yaxud da bankların verdiyi kredit hesabından istifadə edib Rusiyadan, Ukraynadan, Qazaxıstandan və digər ölkələrdən məhsul alıb gətirməyi üstün tutur. Məsələn, Yeni Zelandiya istehsalı olan kərə yağlarını götürək. Bir iqtisadçı kimi deyə bilərəm ki, məndə Yeni Zelandiyadan birbaşa olaraq Azərbaycana kərə yağının gətirilməsi ilə bağlı dəqiq informasiya yoxdur. O yağların əksəriyyəti 3-cü ölkələr vasitəsilə gəlir".

"Dövlət siyasəti hazırlanmalıdır"

P.Heydərovun sözlərinə görə, bu kimi məsələlər onu tələb edir ki, ən zəruri qida məhsulları üzrə yerli istehsalın ucuz başa gəlməsinə nail olaq: "Bundan əlavə xaricdən idxalın qarşısını müəyyən məhdudiyyətlər vasitəsilə almalıyıq. Deyə bilərsiniz ki, məhdudiyyət tətbiq olunan kimi həmin məhsulların qiyməti qalxacaq. Ona görə də, bu işlər paralel olaraq aparılmalıdır. Sual oluna bilər ki, bizdə niyə kərə yağı istehsal olunmur? Olunur, fermerləri buna stimullaşdırmaq da olar. Amma bizdə yerli istehsal baha başa gəlir və belə olduğu üçün xaricdən gətirilən məhsullarla rəqabətə girə bilmir. Xaricdən gətirilən kərə yağı həm keyfiyyət baxımından yüksək olur, həm də qiyməti aşağı olur. Nəticədə, alıcı keyfiyyətli, həm də ucuz malın dalınca gedir.

Bu da sahibkarı stimullaşdırır, yəni hansı mal-məhsul satılırsa, ora pul yatırır. İstər yerli istehsal olsun, istərsə də xaricdən gətirilsin. Hesab edirəm ki, hökumət kompleks proqram hazırlamalıdır ki, ən zəruri qida məhsullarına olan tələbatın 100 faizini demirəm, heç olmasa, 60-70 faizini özümüz ödəyə bilək".

Telegramda izləyin

instagramda izləyin