İtalyan mətbəxi və mədəniyyəti FOTOLAR

İtaliya... Aralıq dənizinin göbəyi... Sənətin cənnəti... İtaliya... Romantiklər ölkəsi... İtaliya deyilincə ağıllara nə gəlir? Aralıq dənizimi, səs-küylü insanlarmı, yoxsa mafiyamı? Ya da spagetti və pizzamı? Əslində hamısı gəlir deyilsə yeridir. Yer və iqlimi isti və hərəkətli insanları onların mədəniyyət və ənənələrinə asılılıqları İtalyan yemək mədəniyyətinə təsir etmiş və onu zövqlü, müxtəlif, ləzzətli bir hala gətirmişdir.

İtalyan mətbəxinin tarixi köhnə mədəniyyətlərə dayanır. Etrüksler, Romalılar, Finikyalılar, Gotların, Seasenlər, Normans, İspanlar və Avstraliyalılar İtalyan mətbəxində böyük təsiri olmuşdur. Qərb və Fransız mətbəxinin İtalyan mədəniyyətindən təsirləndiyi deyilməkdədir. Rəvayətə görə, məşhur bir Florent ailəsinin şahzadəsi olan Caterina De Medicinin Fransanın Orlean hökümdarı ilə evlənməsi Fransız mətbəxinin doğulmasına səbəb olmuşdur. Catherine De Medici Fransaya gedərkən yanında bir çox xidmətçi və aşpaz aparmışdır. Fransanı primitiv mətbəx və yemək mədəniyyətindən təmizləyən aşpazlarımız Fransız xanədanına çəngəl və salfet istifadə etməyi belə öyrətmişlər. Bu hekayənin bu gün gerçək olmadığı qəbul edilməklə birlikdə yenə də İtalyan mətbəxinə yaxından baxdığımızda səbəb olmasına demək də mümkündür.

Qərb və Fransız mətbəxini əsl təsir olan İtaliyada nəşr olunan ilk yazılı yemək kitabı "De Honesta Voluptate" dır. 1475-ci ildə nəşr olunan kitab 1505-ci ildə Fransızcaya çevrilərək Fransada dərc edilmişdi. Bu kitabda İtalyan ölkə mətbəxinin ustası Maestro Martino'ya aid 240 yemək reseptinə yer verilmiş. Martino'nun əl yazmalarına baxıldığında İtalyan mətbəxinin 15 ci əsrdə meydana gəlməyə başladığı görülür. Kitabın yazıldığı tarixdən günümüzə İtalyan mətbəxində bəzi kənd təsərrüfatı məhsulları hər zaman ön planda olmuşdur. İtalyanın coğrafi mövqeyi və iqlimi yemək mədəniyyətini dərindən təsir etmişdir. Aralıq dənizi iqliminin hakim olduğu İtaliyada buğda, üzüm, şərab, zeytun, zeytun yağı, misir düyüsü, şəkər çuğunduru, tütün, soya, günəbaxan, kartof, pomidor, alma, armud, şaftalı, portağal, limon, naringi kimi bitki mənşəli məhsullar çıxarılır.

İmtina edilməz dad sızma zeytunyağı

İtalyanın dərhal hər yerində zeytun ağaclarına rast gəlmək mümkündür. Yalnız qışları çox soyuq olan və çox yüksəkdə olan bir neçə bölgədə görülməz. Fərqli iqlim və torpaq müxtəlifliyi fərqli zeytunyağı istehsalına səbəb olmuşdur. İtalyanlar üçün mətbəxdə böyük əhəmiyyəti olan zeytun yağı rəngi, qoxusu, dadı və keyfiyyətiylə dünyada bir nömrədir. Zeytun yağının istifadə edilmədiyi bir yemək və ya bir sous əsla düşünülə bilməz.

Bir ehtirasdır şərab

Axşam yeməklərində İtalyan süfrəsinin ayrılmaz bir parçası İtalyan şərabı... Şərab yalnız xüsusi günlər üçün hazırlanan yeməklə içilən bir içkidən kənar gündəlik bir vərdişdir. Şərab bir ehtirasdır... İtaliya şərab istehsalında dünyada ən yaxşılar arasındadır. Şərab istehsalında təsirli rol oynayan günəş, torpaq, hava və yağış şərtlərinin hamısı İtaliyada görülməkdədir. Bu səbəbdən bir çox bölgəsində şərab istehsalı edilməkdədir. Cənub və şimal İtaliya arasındakı iqlim fərqlilikləri məhsul müxtəlifliyini gətirmişdir. Şimali İtaliya qovurucu istiliyi olmayan dağlıq bir bölgə olduğu üçün bu bölgədə təzə və ətirli ağ şərab əldə edilir. Alpların zirvələri meşələri və dərin vadileriyle çevrilmiş Piemonte bölgəsində ağ Asti Spumante şərabı və Avropanın əhəmiyyətli şərabları arasına girə biləcək və İtalyanın ən yaxşı qırmızı şaraplarından olan Barolo və Barbaresco çıxarılar.

Dadına doyulmayan İtalyan pendirləri

İtaliyada pendir istehsalı çox köhnə tarixlərə dayanır və ənənələri halına gəlmişdir. Aralıq dənizi ətrafındakı bir çox ölkədə olduğu kimi pendir istehsalı İtaliyada da minlərlə illik keçmişə malikdir. İtaliyada 400-dən çox pendir növü var. Dəyişik pendir növünün olması yalnız inək və ya keçi südü fərqliliyindən deyil toxuma , rəng, qoxu və ədviyyatlardan qaynaqlanan fərqlərdir. Bu fərqlilikləri iqlim şəraitinin və bitki örtüyünün yanında istehsalçılar tərəfindən istifadə edilən texnologiya fərqliliklərindən da qaynaqlanmaqdadır. Ən sevilən və ən çox istifadə edilən Parmesan pendiri İtalyanın şimal bölgəsində Parma şəhərində hazırlanır. Çiy inək südündən edilən bu pendir ən çox makaron və salatlarda istifadə edirlər.

Telegramda izləyin

instagramda izləyin