Həddən artıq təmizlik, yoxsa xəstəlik

Psixoloq: "Ən ideal şəraitdə belə onlar xoşagəlməyən nəsə tapacaqlar"

Təmizlik imandan gəlir deyiblər. Amma hər şeyin ifratı ziyanlı olduğu kimi, həddən artıq təmizlik də insan psixologiyasını zəiflədir və tədricən xəstəlik halını alır.

Psixologiya və Konsultasiya Mərkəzinin psixoloqu Orxan Fərəclidir.

– Hazırda bu xəstəlik psixologiyada "opsessiv pozuntu" adlanır və dörd formada özünü göstərir. Təmizlik isə onlardan biridir.

Birinci forma diqqətlə bağlıdır, Şəxsin fikri həmişə dolaşıq olur, diqqətini cəmləyə bilmir. Məsələn, kiməsə nəsə olacağını fikirləşir, evdən çıxarkən qapını bağlamır, qazı və ya işığı "söndürdümmü" deyə tərəddüd edir, söndürsə, belə bu fikir gün ərzində onu narahat edir.

İkinci forma simmetriya ilə bağlıdır. İnsan həmişə çalışır ki, bütün əşyalar bir-birinə paralel olsun və ya binaların mərtəbələrin sayır, maşınların nömrələrinə baxır.

Üçüncü forma dini inancla bağlıdır. Yəni insanın beyninə dinlə bağlı bəzi fikirlər gəlir.

Nəhayət, ən çox yayılmış forma təmizliklə bağlıdır. İnsan daim təmizliklə bağlı çox narahat olur.

– Şəxs təmizliyin onda artıq xəstəlik halı aldığını necə anlaya bilər?

– Ümumiyyətlə, bütün insanlarda hansısa tipik pozuntu əlaməti var. Bu hal şəxsin gündəlik sosial ictimai həyatına mane olursa, o zaman xəstəlik sayılır. Əgər insan gündəlik təmizliyə 20 dəqiqə belə vaxt sərf edirsə, ancaq bu onun normal həyat fəaliyyətini davam etdirməsinə mane olursa, bu artıq təhlükəlidir.

– Xəstəlik necə müalicə olunur?

– Xəstəliyi müalicə etmək üçün əvvəlcə onun dərəcəsini müəyyən etmək lazımdır. Bunun üçün də xüsusi testlər var. Testlər vasitəsilə yüngül və ya ağır vəziyyət olduğunu bilmək olar. Əgər yüngüldürsə, davranış terapiyası dediyimiz üsuldan istifadə edilir. Orta ağır və ya ağır xəstələrə isə psixoterapiya ilə paralel dərman terapiyası da tətbiq edilir.

– Davranış terapiyasına nələr daxildir?

– Məsələn, təmizlik sırf əl yumaqla bağlıdırsa, şəxs dayanmadan əlini yuyursa, gündə bir neçə saatını buna sərf edirsə, o zaman biz ev tapşırıqları dediyimiz üsuldan istifadə edirik. Məsələn, gün ərzində əlini 6 dəfədən çox yumur və hər yuma 10 saniyə çəkməlidir. Bundan başqa, əgər əlində gözlə görünən çirk yoxdursa, əlini yumamalıdır. Belə insanlarda həmişə bir hiss olur ki, əlim harasa dəyib, çirklidir. Eyni zamanda bəzi şəxslər həftədə 4-5 dəfə yuyunurlar, bəzən hər biri 2-3 saat belə çəkir. Belə halda qadınlara 20 dəqiqə, kişilərə 15 dəqiqə olmaqla həftədə 2 dəfə yuyunmağa icazə verilir. Təbii ki, bu yay günlərində istisnadır. Bu kimi hallar daha çox ibadət edən, namaz qılan şəxslərdə müşahidə edilir, məsələn, yenidən yuyunmadan, qüsl almadan rahat olmurlar.

– Müalicədə başqa nə kimi üsullar tətbiq edilir?

– Bu kifayət qədər ciddi və şəkərli diabet, təzyiq kimi uzun müddət davam edən xroniki xəstəlikdir. Xəstəliyə qalib gəlməyin yeganə yolu üzərinə getməkdir. Biz tapşırıqlarda da yavaş-yavaş şəxsi alışdırırıq, birinci edəcəklərini düşüncələrində canlandırır. Çünki onlar həmişə təmizlik haqqında fikirləşir, sonra rahatlamaq üçün əlini yuyur, amma bu metodlar onları rahatlatmır, vəziyyəti daha da pisləşdirir.

– Opsessiv pozuntu müşahidə olunan xəstələrə ailəsi və ya yaxınları necə kömək edə bilər?

– Ailə dedikdə biz şəxsə daha yaxın olan, daha çox birlikdə vaxt keçirdiyi insanları nəzərdə tuturuq. Məsələn, iş yoldaşları tez-tez onun yadına sala bilər. Əgər özü bacarmırsa heç olmasa kənardakılar ona dəstək olmalıdır. Amma bəzən ana qızı istəyir deyə onun üçün ideal şərait yaratmağa çalışırlar. Məsələn, o rahat olsun deyə hər yeri yaş salfetlə silir, saatlarla evi təmizləyir, qabları bir neçə dəfə yuyur. Bunu etməklə ana ona kömək etdiyini fikirləşir, əslində vəziyyəti daha da ağırlaşdırır. Ən ideal şəraitdə belə onlar xoşagəlməyən nəsə tapacaqlar. Kömək etmək üçün bir növü onun əksinə getmək lazımdır.

mənbə :xəzərxəbər.com

Telegramda izləyin

instagramda izləyin