Qızılın kosmik mənşəyinin SİRRİ AÇILDI
Tennessi Universitetindən amerikalı fiziklər kainatda qızıl və platin kimi ağır elementlərin yaranmasına cavabdeh olan əsas proseslərdən birinə işıq salan eksperiment aparıblar. Onlar qeyri-sabit atom nüvələrinin necə parçalanaraq ulduzlarda yeni kimyəvi elementlər yaratdığını daha dəqiq müəyyən edə biliblər.
BiG.AZ xəbər verir ki, tədqiqatın nəticələri "Physical Review Letters" (PRL) jurnalında dərc olunub.
Kütləvi ulduzlar toqquşduqda, partladıqda və ya kollapsa uğradıqda onların daxilində r-proses adlanan sürətli neytron tutma prosesi başlayır. Bu zaman nüvə ardıcıl olaraq onlarla neytronu udur, qeyri-sabit hala gəlir və nəticədə parçalanaraq daha sabit elementlərə çevrilir. Astrofiziklərin fikrincə, məhz bu proses nəticəsində kainatda qızıl, uran və digər ağır maddələr yaranıb. Lakin bu prosesin detalları uzun müddət sirr olaraq qalırdı.
Bu mexanizmi araşdırmaq üçün professor Robert Gjivaçın rəhbərliyi ilə, aspirantlar Piter Dizzel və Ceykob Qudjun iştirakı ilə tədqiqat qrupu nadir izotop - indium-134-dən istifadə edib. Onun qeyri-sabit nüvələri CERN-dəki ISOLDE qurğusunda lazer ayrımı vasitəsilə əldə olunub. İndiumun parçalanması zamanı tin-134, tin-133 və tin-132 izotopları yaranıb və məhz bu keçidlər zamanı alimlər üç unikal hadisəni qeydə alıblar.
Ən mühüm nəticə dünyada ilk dəfə olaraq β-gecikməli ikili neytron emissiyası zamanı neytronların enerjisinin ölçülməsidir. Bu nadir parçalanma növü yalnız saniyənin cüzi hissəsində mövcud olan ekzotik nüvələrdə baş verir. Onu ölçmək son dərəcə çətin olub: neytronlar yüklü olmadığından asanlıqla səpələnir və bu da onların sayını və enerjisini müəyyən etməyi çətinləşdirir.
"Bu, həqiqətən də böyük hadisədir. Daha əvvəl heç kim eyni anda buraxılan iki neytronun enerjisini ölçə bilməmişdi. İndi isə tamamilə yeni bir tədqiqat istiqamətini açan eksperimental məlumatlarımız var", - deyə professor Qjivaç qeyd edib.
Əldə olunan nəticələr alimlərə ulduz fəlakətlərinin modellərini təkmilləşdirməyə, ağır elementlərin mənşəyini daha dəqiq izah etməyə və kosmik kimyada əsas rol oynayan ekzotik nüvələrin xüsusiyyətlərini daha dəqiq proqnozlaşdırmağa imkan verəcək.(Publika.az)
BiG.Az
Telegramda izləyin
Xəbərlər Baxılıb: 629 Tarix: 24 oktyabr 2025
Şikayətiniz varsa Whatsapp: 077 7125666
Facebookda Paylaş
Bu ərazilərə yağış yağıb
Azərbaycanda müşahidə olunan faktiki hava açıqlanıb. Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən -a verilən məlumata görə, ölkə ərazisinin bəzi rayonlarında, eləcə də Bakıda və Abşeron yarımadasında arabir leysan xarakterli yağış yağıb. Düşən yağıntının miqdarı Bakıda və Abşeron yarımadasında 19 (aylıq normanı
11:55 143 "Estetikim yoxdur" - 81 yaşlı Nebahat Çehre
Türkiyəli aktrisa Nebahat Çehre estetik iddialarına son qoyub. Axşam.az xəbər verir ki, 81 yaşlı aktrisa plastik-əməliyyat etdirmədiyini bildirib:. "Üzüm kifayət qədər cizgilidir. Bunları dolğu ilə aradan qaldıra biləcəyim deyildi. Mən isə dərimdən, simamdan imtina etmək istəmirəm. Yaşımı yaşayıram
05.12.2025 348 Beyləqanda 1 yaşlı uşaq müəmmalı şəkildə öldü
Beyləqanda azyaşlı ölüb. xəbər verir ki, rayonun Əlinəzərli kənd sakini 1 yaşlı Allahverdiyev Uğur Nicat oğlunun səhhəti pisləşib. Ailəsi onu xəstəxanaya apararkən uşaq yolda keçinib. Faktla bağlı araşdırma başlanıb. TƏBİB-dən isə -a verilən xəbərə görə, dekabrın 4-də saat 23 radələrində Beyləqan rayonund
05.12.2025 435 Müdafiə Nazirliyinin Tibbi Sənədlər Arxivinin rəisi saxlanıldı
Müdafiə Nazirliyi Tibbi Sənədlər Arxivinin rəisi saxlanılıb. "Qafqazinfo"ya istinadən xəbər verir ki, Arxivin rəisi mayor Ruhin Tağıyev korrupsiya cinayətində şübhəli bilinir. Mayor Baş Prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsi tərəfindən istintaqa cəlb edilib. Hazırda o, Ba
05.12.2025 343 Saxta iş təklifləri ilə bağlı - Xəbərdarlıq
Son günlər sosial şəbəkələrdə və ani mesajlaşma platformalarında, xüsusilə teleqram vasitəsilə "Temu 1106" adlı kanal tərəfindən vətəndaşlara saxta iş təkliflərinin göndərilməsi halları müşahidə olunur. Elektron Təhlükəsizlik Xidmətindən (ETX) BİG.AZ-a verilən məlumata görə, "Temu iş təklifi"
05.12.2025 280 Qriqoryan: İrəvan və Bakı tərəfindən sülh sazişinin paraflanması Qafqazdakı atmosferi dəyişib
Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan bəyan edib ki, Bakı və İrəvan arasında sülh sazişinin paraflanması Cənubi Qafqazda bütün atmosferi dəyişən böyük uğurdur. "Report"un xarici KİV-ə istinadən məlumatına görə, o, bu barədə Dohada keçirilən beynəlxalq sammitdə çıxışı zaman
15:30 61 Türkiyədə ağır qəza - 7 ölü, 11 yaralı - Video
Türkiyədə Tarsus–Adana–Gaziantep magistral yolunda ağır yol qəzası baş verib. "Qafqazinfo" "TRT Haber"ə istinadən xəbər verir ki, hadisəyə səbəb sərnişin avtobusunun yol kənarında dayanan yük avtomobilinə çırpılması olub. Qəza nəticəsində 7 nəfər ölüb, 11 nəfər isə yaralanıb. Hadis
13:46 136 Yay fəsli 42 gün uzanacaq... - Amma bu, yaxşı xəbər deyil
Yay fəsli bir az daha uzun çəksə, çoxları bunu istəyərdi. Amma bu arzumuzun gerçəkləşməsi planetimiz üçün heç də müsbət nəticə vəd etmir. Qaynarinfo xəbər verir ki, son araşdırmaya görə, xüsusilə ucuz enerji üçün kömür yandırmaq kimi insan fəaliyyəti nəticəsində yaranan iqlim dəyişikliyi Avropada yaylar
05.12.2025 339 The Guardian: Moskva görüşünün nəticəsiz başa çatması Vladimir Putinin Qərbə meydan oxuması deməkdir
The Guardian qəzetinin analitikləri hesab edirlərki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə bağlı Moskvada keçirilən sülh danışıqlarının nəticəsiz başa çatması Putinin sülh istəmədiyinin bir daha sübutudur. BİG.AZ The Guardian-a istinadən xəbər verir ki, qəzetin analitiklərinin qənaətinə görə,. Putinin bir neç
13:10 235 
