Texnoloji inkişafın "işsiz" qoyduğu heyvanlardan necə gəlir əldə etmək olar? - ARAŞDIRMA

Texnoloji inkişafın "işsiz" qoyduğu heyvanlardan necə gəlir əldə etmək olar? - ARAŞDIRMAAtların və eşşəklərin sayında azalma müşahidə edilir. Bu məsələdə ekspertlərin fərqli fikirləri mövcuddur. Kimisi azalmanı normal qəbul edir, kimisi isə onları qorumalı olduğumuzu bildirir. Lakin bir həqiqət var ki, bu, çox qazanclı sahədir. Amma istifadə edə bilmirik.

Azərbaycanda atların sayında azalma müşahidə edilib. 2025-ci ilin əvvəlində ölkəmizdə 49 442 baş at olub. Bu göstərici 2023-cü illə müqayisədə 3 600 baş azdır. Yəni bir ildə Azərbaycanda atların sayı təxminən yeddi faiz azalıb. 2024-cü ildə Azərbaycanda ən çox at saxlanılan iqtisadi bölgə Şəki-Zaqatala olub. Burada 6 876 baş at qeydə alınıb.

Qeyd edək ki, bundan əvvəl Azərbaycanda eşşəklərin sayında da azalma müşahidə edilmişdi. Cari ilin əvvəlinə olan məlumata görə, Azərbaycanda 12 709 baş eşşək var. 2008-2025-ci illər arasında ölkədə eşşəklərin sayı dörd dəfə azalıb. Belə ki, 2008-ci ildə Azərbaycanda 47,2 min baş eşşək olduğu halda, cari ilin əvvəlində bu rəqəm 12,7 min başa düşüb.

Maraqlıdır, hər iki heyvan növünün azalmasının səbəbləri nələrdir? Azalmanın qarşısının alınması üçün hansı tədbirlər görülə bilər və ya görülməlidir?

Məsələ ilə bağlı Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən bildirilib ki, artıb-azalmanı müəyyən etmək üçün reyestr aparılmalıdır: "Yəni heyvanlar identifikasiya olunmalıdır. Bu funksiyaların heç biri bizə aid deyil. Biz reyestr aparmırıq".

Oxu.Az "Kaspi" qəzetinin mövzuya dair məqaləsini təqdim edir.

Birinin əti, digərinin südü

Fermer Rəhim İsayev isə rayonlardakı mövcud durumu belə izah edir: "Həm eşşəklərin, həm də atların sayının azalmasının əsas səbəblərindən biri son zamanlar kəndlərdə dağlarda və meşələrdə ağac kəsilməsinə sərt qaydaların tətbiq olunmasıdır. Kənd sakinləri qış tələbatları üçün ağac kəsib at və eşşəklə gətirirdi, odun satırdı. Əvvəllər at və eşşək kəndlərdə yük üçün istifadə edilirdi. Məsələn, Qaxın Malax, Qaşqaçay kəndlərində, demək olar, hər qapıda at, eşşək olardı. İndi isə kənddə demək olar eşşək və at yoxdur. Həmçinin kəndlərdə örüş, otlaq sahəsi də çox azdır. Olan ərazilərdə də inəyə və qoyuna daha çox üstünlük verilir, çünki onlar daha qazanclıdır".

R.İsayevin sözlərinə görə, həm atdan, həm də eşşəkdən çox faydalı məqsədlər üçün istifadə edə bilərik: "Bu sahə ilə məşğul olanlar yalnız atçılıq mərkəzləridir. Lakin atçılığın digər tərəflərini də inkişaf etdirməliyik. Məsələn, minilməyən atdan ət əldə etmək olur. At əti faydalıdır, proteinlə zəngindir. Bizdə çox yeyilməsə də, Azərbaycanda at ətini almaq istəyən əsas kütlə idmançılardır. Eşşək südü də çox faydalıdır. Bir litri 100 manatdan baha satılır".

"İnsanların da seçimləri dəyişib"

Milli Məclisin İqtisadiyyat, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədr müavini Azər Badamov isə azalmanın səbəbinin texnologiyanın inkişafında və insanların bu heyvanlara olan ehtiyacının azalmasında görür: "Azərbaycanda eşşək və atların azalmasının müasir dövrün yaratdığı rahatlıqla bağlı olduğunu hesab edirəm. Bu heyvanlar uzun illər əsasən həyətlərdə təsərrüfat işlərinin görülməsi üçün saxlanılırdı. Həm də atlar nəqliyyat vasitəsi kimi də istifadə olunurdu. Kənd yerlərində insanlar hər hansı bir uzaq məsafəyə səfər edəndə atdan istifadə edirdilər. Bu gün isə avtomobil və digər texnikalara əlçatanlılıq artdığından həmin texnikalar atları və eşşəkləri əvəzləyir. Yəni insanların imkanları artdıqca, avtomobil və traktorlardan istifadənin həcmi də genişlənir. Məsələn, sovet dövründə bir kənddə sovxoz və ya da kolxoza aid 2-3 traktor var idisə, bu gün hər kənddə bu texnikaların sayı kifayət qədər artıb. O cümlədən kəndlərdə minik avtomobilləri yox dərəcəsində idisə, bu gün demək olar ki, hər həyətdə avtomobil var".

Millət vəkilinin fikrincə, artıq rayonlarda yaşayan insanların da seçimləri dəyişib: "Atın və eşşəyin saxlanılması xüsusi zəhmət tələb edir. Həm də at və ya eşşəklə görülən işlərin məhsuldarlığı texnikadan kifayət qədər aşağıdır. Ona görə də atların və eşşəklərin sayı sürətlə azalır və onları müasir texnikalar əvəz edir".

Hazırkı dövrün tələbi

A.Badamov düşünür ki, at və eşşəklərin sayının azalması hazırkı dövrün tələbidir: "Azalmanın qarşısını almaq mümkün deyil. Çünki şəxsi təsərrüfat sahiblərinə atın və ya eşşəyin saxlanılmasını heç kim məcbur edə bilməz. Azalmanın mənfi təsirləri yoxdur. Bu, sadəcə dövrün tələbidir".

Millət vəkilinin sözlərinə görə, azalmanın qarşısını ancaq atçılıq təsərrüfatları yaratmaqla almaq olar: "İnkişaf etmiş ölkələrdə atlardan əsasən imkanlı insanlar istirahət üçün istifadə edirlər. Ölkəmizdə də atların təsərrüfat işlərinin görülməsi üçün yox, istirahət və yarışlarda istifadə etmək üçün saxlanılması zamanı gələcək. Ölkəmizdə Qarabağ at cinsi məşhurdur. Bu atların saxlanılması üçün dövlətin dəstəyi ilə xüsusi təsərrüfat yaradılıb. Belə atçılıq təsərrüfatlarının sayını artırmaqla bahalı at cinsləri saxlamaq və həmin atları birjalarda satışa çıxartmaqla gəlir əldə etmək mümkündür. Bu məsələni dövlətlə yanaşı, özəl sektor da düşünməlidir. Çünki dünyada cins atların satışı biznesi çox gəlirli sahə hesab olunur".

"İxracdan qazanc əldə edə bilərik"

İqtisadçı Pərviz Heydərov isə düşünür ki, örüş yerlərinin olmaması və saxlama xərclərinin artması digər heyvanlarda olduğu kimi at və eşşəklərin də sayına təsir edib: "Ölkəmizdə heyvandarlıqla bağlı vəziyyət heç də ürəkaçan deyil. At və eşşəklərin yemlə təmin edilməsi məsələsi olduqca çətindir. Saxlanma xərcləri artdığından sayın getdikcə azalması müşahidə edilir. Azalma müşahidə edilirsə, deməli bu heyvanlara tələb azalır".

İqtisadçı qeyd edir ki, Azərbaycan atları dünyada məşhurdur. Atçılıq sahəsində qədim dövrlərə gedib çıxan ənənələrimiz mövcuddur: "Bu at növlərinin ölkəmizə valyuta gətirməsi üçün yararlana bilərik. Elə ölkələr var ki, onlarda at əti məşhurdur. Atçılıq təsərrüfatlarını inkişaf etdirməklə həmin ölkələrə at əti ixrac edə bilərik. Düşünürəm ki, belə maraqlı və vacib sahənin məhv olmasına icazə verməməliyik".


BiG.Az
Telegramda izləyin
Maraqlı   Baxılıb: 510   Tarix: 13 aprel 2025  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 077 7125666

Facebookda Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

"Atam anama deyirdi ki, mənə raxit övlad lazım deyil, at onu uşaqlar evinə" - 21 yaşlı "rezin qız"

Hal-hazırda 21 yaşım var, doğuşdan 5 yaşına kimi mən nə danışmışam, nə də yerimişəm. Allah bu rezinliyi oyuncağım olaraq vermişdi mənə. Anormal olsam da, əyilib-büzülürdüm, ayağımı başıma, başımı ayağıma qoymasaydım qala bilmirdim, çox sıxılırdım". Bunu -a anadangəlmə qeyri-adi istedada malik, "rezi

12.09.2021 5476
.

Hamilə olduğunu bilmirdi, hamamdan çıxanda qəfil doğuş etdi - FOTO

Yeni Zelandiyanın 9 ay hamiləliyindən xəbərsiz olan 41 yaşlı sakini Karla Akuhata gözlənimədən yataq otağında uşaq dünyaya gətirib. BİG.AZ xəbər verir ki, bu barədə "The New Zealand Herald" yazır. Belə ki, bir həftə öncə anasının evində olan Akuhata qarın nahiyəsində kəskin ağrı hiss edib

14.09.2021 2001
.

Oturaq həyat tərzi keçirənlər necə qidalanmalıdır? - Dəyərli məsləhətlər

Azərbaycan Respublikası Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) "AQTA maarifləndirir" rubrikası davam edir. agentliyə istinadən xəbər verir ki, rubrika çərçivəsində AQTA və Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun (AQTİ) mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanan maarifləndirici materiallar, sağlam qidalanm

11.09.2021 659
.

Ofis daxilində yaranan havasızlıq işçilərin yaddaşına və diqqətinə təsir edir

Mütəxəssislərin apardığı araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, işçilərin ofisdə iş zamanı yorğunluğunun və halsızlığının əsas bir vacib səbəbi var. Belə ki, bu səbəb təkcə işçilərin işləmək istəməməsi ilə əlaqədar deyil. Söhbət iş yerində olan havasız şəraitdir. ABŞ-dan olan tədqiqatçılar işçiləri

12.09.2021 489
.

Peyvənd olunana pulsuz dönər təklifi

Almaniyada türk əsilli iş adamı insanaları koronavirus əleyhinə vaksinasiyaya təşviq etmək məqsədilə maraqlı təşəbbüs göstərib. -a istinadən xəbər verir ki, Berlindəki "Kaplan Dönər"in sahibi Rəmzi Kaplan peyvənd olunan hər kəsə ona aid restoran və kafelər şəbəkəsində pulsuz dönər ikram ediləcəyin

16.09.2021 1185
.

Borşa da abidə qoyulacaq

Kiyev şəhər rəhbərliyi borşa qoyulacaq abidənin anonsunu verib. -a istinadən xəbər verir ki, abidənin qastroturizmin populyarlaşdırılması baxımından əhəmiyyətli olacağı bildirilib. Müvafiq təşəbbüsü aşpaz Yevgeni Klopotenko irəli sürüb. O, Ukraynada duzlu xiyara, qarpıza, dondurmaya və bu kimi qida vasitələrin

10.09.2021 1189
.

Bu üçəmlər "TikTok"da səs salıb, amma oğlanlar... - FOTO-VİDEO

İngiltərənin Qreyvzend şəhərindən olan 18 yaşlı Şerena, Keyli və Eliza Terri üçəmləri aktiv "TikTok" istifadəçiləridirlər. BİG.AZ xəbər verir ki, onlar barədə "Daily Mirror" yazır. Qızlar əks cinslə münsibətlərindən danışarkən bildiriblər ki, oğlanlar çox vaxt bacıların gözəlliyin

16.09.2021 3201
.

Necə bilək ki, kərə yağı təbiidir? - 10 ÜSUL

Kərə yağı ən çox istifadə olunan məhsullardan biridir. Bəziləri hətta əksər yeməklərin bişirilməsi zamanı kərə yağından istifadə edirlər. Bəs bu qədər çox üstünlük verilən kərə yağının təbii olub-olmadığını necə bilmək olar?. Kərə yağının ziyanlı olması barədə fikirlər olsa da, təbii kərə yağının A

11.09.2021 3168
.

Rusiyada məktəb dərsliyində porno sayta istinad tapılıb – FOTO

Rusiyada orta məktəb dərsliyində porno saytına aparan istinad tapılıb. -a istinadən xəbər verir ki, yayılan məlumatlara görə, neqativ hal altıncı sinif ingilis dili üzrə test tapşırıqları toplusunda üzə çıxarılıb. Həmçinin, eyni səhifədə porno aktrisasının vizit kartı da əks olunub. Müvafiq qurumları

14.09.2021 2022
.

TOP MP3