Azərbaycanda soğan istehsalı artacaq: ixrac kvotasının yenilənməsinə ehtiyac varmı?

Azərbaycanda ən çox tələbat olan tərəvəz bitkilərindən biri soğandır. Azərbaycan soğanı özünün yüksək keyfiyyəti ilə seçilir və istehsalın 8-10 %-ni ixrac edir.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin yanvar-avqust aylarında ölkədə 251 550 ton soğan istehsal edilib. Bu isə 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 12,4 % çoxdur. Azərbaycanda istehsal olunan məhsulun 8,4 %-i yəni 21 min 132 ton (6 milyon 162 min ABŞ dolları) soğan ixrac edilib. Bu isə ötən ilin 8 ayı ilə müqayisədə 2,5 dəfə çoxdur.

Azərbaycan soğanı əsasən Gürcüstana (8 403 ton), Ukraynaya (6 758 ton) və Rusiyaya (5 505 ton) tədarük edib. Avropa ölkələrindən - Polşaya, bu ilin yanvar-avqust aylarında 24 ton soğan ixrac edilib. Bununla yanaşı, Moldovaya, Türkmənistana, Belarusa, Pakistana, Səudiyyə Ərəbistana, BƏƏ-yə, Qətərə az həcmdə soğan ixrac edilib.

Qeyd edək ki, bu ilin əvvəlində Nazirlər Kabinetinin 103 nömrəli qərarı ilə bəzi ərzaq məhsullarının, o cümlədən soğanın ixracına qoyulmuş qadağa hazırda qüvvədədir. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi İqtisadiyyat Nazirliyi ilə birgə müzakirə əsasında ay ərzində hər ixracatçı üçün min ton kvota olmaqla soğanın ixracına icazə verilib. Araşdırılmalara əsasən, hər sahibkar tərəfindən orta hesabla 800-900 tondan artıq ixrac həyata keçirilmir. Baş soğan və şalot soğanın ixracı müvəqqəti olaraq tənzimlənən malların siyahısına daxil edilməsi ilə bağlı qərarın əsas məqsədi daxili bazarda soğanın qiymətini sabitləşdirmək və bahalaşmasının qarşısını almaqdır. Bu isə dünyada soğanın qiymətinin kəskin artması ilə bağlıdır.

Hazırda Azərbaycan bu tərəvəzlə özünü 100 %-dən çox təmin edir.

"Qarabağ-Aran Soğan İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası" İctimai Birliyinin İdarə Heyətinin sədri Vüqar Babayev "Report"a bildirib ki, soğan ildə iki dəfə əkilir: "Ölkəmizdə soğan əkini daha çox Bərdə, Ağdam, Ağcabədi, Beyləqan, Tərtər rayonlarında həyata keçirilir. 2023-cü ilin məhsulu üçün Qarabağ-Aran regionunda, ümumilikdə, 1 240 hektarda payızlıq, 870 hektarda isə yazlıq soğan əkilib".

Onun sözlərinə görə, Qarabağ-Aran zonasının bir hissəsində soğan yığılır, bir hissəsində payızlıq səpinlər aparılır: "Bu il yığım prosesində hava şəraiti ilə əlaqədar olaraq ləngimə var. Buna baxmayaraq, bu il istehsal ötən ildən çox olacaq".

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycanda 11 036 hektar əkin sahədə soğan əkilib, bu isə illik müqayisədə 13,8 % çoxdur. Bu il soğanda məhsuldarlıq ötən illə müqayisədə 6,2 % artaraq 255 sentner təşkil edib.

Assosiasiya rəhbəri vurğulayıb ki, Qarabağ-Aran zonasında 50-60 min tondan çox soğan istehsal edilir: "Soğana çəkilən xərcləri, həmçinin mineral gübrələrin, pestisidlərin dünya bazarlarında kəskin bahalaşmasını, soğan istehsalı zamanı sərf edilən insan əməyini nəzərə alsaq soğan ölkədə ucuzdur [1 kq-nın qiyməti 60-70 qəpik civarındadır]. Ölkədə digər məhsullarda qiymət artımı müşahidə olunanda, soğanın maya dəyəri artır. Çünki soğan istehsalında, yığımında insan əməyi istifadə edilir.

Soğan çox əziyyətlə başa gələn məhsuldur. Yığım gedə-gedə gələcək məhsulun bünövrəsi qoyulur. Yığım başa çatan sahələr şumlanır, mineral və üzvi gübrələr torpağa verilməsi aparılır. Sentyabr ayında növbəti səpin aparılana qədər sahələrdə ikinci şum və mala işləri görülür".

O qeyd edib ki, ölkədə soğan bitkisinin tezyetişən-Peşpazak, ortayetişən-Yerli yaxşılaşdırılmış Hövsan, Dusti, Sabir, gecyetişən Yerli Masallı, Yerli Xaçmaz, Bərəkət sortları rayonlaşdırılıb: "Tezyetişən və ortayetişən sortlar suvarılan ovalıq və dağətəyi düzən zonalarda, gecyetişən nümunələr dağlıq zonalarda əkilməsi məqsədəuyğundur.

V.Babayev vurğulayıb ki, yerli sortların xarici sortlardan təsərrüfat və məhsulun keyfiyyət göstəriciləri baxımından üstünlüyü var: "Hektardan orta məhsuldarlıq 196-200 sentner təşkil edir".

Telegramda izləyin