Günəş yanıqları zamanı ilk yardım

Günəş şuaları güclü təsiredici dərmandır. Müvafiq olaraq günəş şuasının təsirinə də dərman kimi yanaşmaq lazımdır. Amma bunun da istifadəsi üçün öz göstərişləri və əks-göstərişləri, dozası və artıq dozadan əlverişsiz effektləri var.

Günəş yanığı – təbii (günəş) yaxud süni ultrabənövşəyi şualanmaya qarşı dərinin kəskin iltihabıdır.

Səbəblər
- Qorunmayan dəriyə uzunmüddətli günəşşualarının təsiri

Günəş yanığının simptomları
- dərinin qızarması və şişkinliyi
- xəstəlik
- köpəşmək ( bir neçə saata vəya günə əmələ gələ bilər)
- dərinin qabığının soyulması və qotur
- bədən hərarətinin yüksəlməsi, titrəmə, ürək bulanma, zəiflik, baş ağrısı, huşun itirilməsi
- şok (ağır yanıqlar zamanı)

Həkim yardımından qabaq bunlar sizə zəruridir:
- sərin su ilə vanna qəbul etmək və nəm kompres
- təzə aloe yarpaqlarından şirə ( yaxud sərinləşdirici qel), yaxud da 1% hidrokortizonlu krem
- asetilsalisilik turşusu yaxud ibuprofen
- qida sodası, kartof yaxud qarğıdalı kraxmalı
- parasetamol
- antibiotikli maz

Addım 1: Kölgəliyə və ya otağa gedin
Addım 2: Bədənizi soyuq duşla sərinlədin (vannada) yaxud yanmış yerlərə (15-20 dəqiqəlik) razyana cövhərindən və ya möhkəm dəmlənmiş çaydan soyuq compres qoyun. Əgər əl altında heç nə yoxdursa, onda yanmış dərinin üstünə soyuq suda isladılan dəsmal qoyun. Əgər vanna seçmisinizsə, ona yarım bardaq qida sodası, kartof yaxud qarğıdalı kraxmalı əlavə edin ( prosedurun davamlığı 10 dəqiqə). Bu prosedurları zərurətə görə gün ərzində bir neçə dəfə təkrarlayın. Balaca uşaqlar üçün su biraz ilığ olmalıdır, çünki soyuq suda onlara soyuq dəyə bilər.
Addım 3: Yanlış dərini təzə aloe yarpaqlarından sıxılmış şirə ilə sürtün. Belə şirədə ağrını və dərinin iltihabını azaldan aktiv komponentlər mövcuddur. Yaxud da sərinləşdirici gel sürtün və zərurət olarsa, 1% hidrokortizonlu kremdən istifadə edin.
Addım 4: Əgər günəş yanığını böyük adam alıbsa, ona agrıkəsici vasitə kimi asetilsalisilik turşusu, parasetamol, yaxud da ibuprofen vermək olar.
Heç vaxt 15 yaşına qədər olan uşaqlara asetilsalisilik turşusu verməyin, onlara yaşlarına uyğun dozada parasetamol, yaxud da ibuprofen verin.
Addım 5: Əgər dəridə şişkinlik əmələ gəlibsə, onlara əl dəyməyin, əgər onlar açılıbsa, yanmış yerin üst hissəsinə antibiotikli maz sürtün.
Addım 6: Mümkün qədər çox maye için – təbii sıxılmış şirə, mineral su. Yanmış dəri vasitəsilə bədənin nəmliyi aktiv olaraq buxarlanır və onun itkisini bərpa etmək lazımdır.

Nəyi etmək olmaz?
- Günəş yanğını zamanı heç vaxt vazelin, benzokain, lidokkan tərkibli mazlardan, günəş vannalarına qarşı mazlardan istifadə etməyin, çünki onlar günəş yanğınının simptomatikasını çətinləşdirir və sağalmanı yavaşladır.
- Yanmış dərini sərt və skrablı sabunlarla yumayın, çünki bunlar dərini müxtəlif infeksiyalar qarşısında qorunmaz edirlər.

Həkimə nə vaxt müraciət etməli?
- günəş yanğını bədənin böyük hissəsini əhatə edəndə
- zəiflik və yorğunluq hiss edəndə
- hərarət və ya titrəmə olduqda
- ürək bulanma yaxud qusma olduqda
- susuzlaşdırma əlamətləri olduqda ( həddindən artıq susuzluq, baş ağrısı, ağzın quruması)
- baş gicəllənmə, yaxud özündən getmə olduqda

Günəş yanıqlarının profilaktikası
- Günəşdənqorunma vasitələrindən istifadə etdiyiniz halda belə gönorta yay günəşindən 11. 00–dan 16.00–a kimi çəkinin.
- Çalışın tünd günəş eynəkləri, papaqdan, uzun qollu futbolka və köynəklər. açığ rəngdə və yumşaq materialdan olan uzun şalvarlardan istifadə edin.
- Çimərliyə, yaxud gəzintiyə çıxmamışdan 30 dəqiqə öncə dərinin açıq hissələrinə günəşdənqorunma faktorunun (sun protection factor - SPF) müəyyən nömrəli (30-dan aşağı olmamaqla) kremini sürtün. Əsas diqqəti burun, çənə, yanaqlar, qulaq və çiyinlərə ayırın. SPF – nin göstəricisi nə qədər yüksəkdirsə, bir o qədər də qorunma yüksəkdir. Günəşdə iki saat qaldıqdan sonra təkrarən günəşdənqorunma kremini sürtmək lazımdır.
- Günəşdənqorunma faktorlu gigiyenik pamadadan istifadə edin.

Kimlərə və nə vaxt günəş vannası almaq təmamilə yasaqdır?
- 1 yaşlı uşaqlara
- İstənilən xəstəliyin kəskin dönəmində
- Qanaxmalar zamanı
- Halsızlıq zamanı
- Xoş və bəd xassəli şişləri olanlara
- Vərəmin proqressiv formalarında
- Açıq-aydın ateroskleroz zamanı
- Stenokardiya
- Qan xəstəliyi olanlara
- Malyariya xəstəliyinə tutulanlara
- Günəş şualarına həssas olanlara

Mənbə: Deyerler AiN

Telegramda izləyin

instagramda izləyin