Qəbul etdiyimiz dərmanların tərkibini bilirikmi?

Satışda psixotrop, donuz vəzindən hazrlanmış və "boş" pereparatlar "N" qədərdir

2008-ci ildə Corvalol və Valocordin Rusiyada açıq, reseptsiz satışdan çıxarılmağa başlayıb. Lakin o vaxt əhalinin etirazı narkotiklərin dövriyyəsinə nəzarəti həyata keçirən federal xidmətin nümayəndələrini bu addımı sona qədər atmaqdan dayandırıb, adıçəkilən dərmanlar və tərkibində zəhərli maddələr olan başqa preparatları da saxlamağa məcbur edib. Səhiyyə Nazirliyinin (SN) saytına istinadən deyə bilərik ki, Rusiyanın "Qippokrat", "Sesana", Ukraynanın "Farma Start" MMC-nin istehsalı olan Corvalol bizdə qadağan olunub. Aptekçi Həvva xanım dedi ki, Valocordin və Validol artıq Rusiyada satışdan çıxarılıb, bizdə isə hələ qalır. Soruşdum, siyahıdakı dərmanlardan hansılar bizim alıcılar arasında daha populyardır. Cavab verdi ki, "onların hamısı alınan dərmanlardır".

Qərbdə "defisit" dərmanlar bizdə boldur

Trombovazim trombolitik xroniki vena çatışmazlığı, kəskin koronar sindromu, miokard infarktı müalicəsi üçün istifadə olunur. Əvvəlcə istehsalçı şirkətə də preparatın xəstəliklərdə effektivliyini kliniki tədqiqatlarla ortaya qoymaq üçün icazə verilib. Lakin dərman bu göstərici ilə qeydiyyatdan keçməyib. Bu səbəbdən də yenə rusiyalı mütəxəssislər onu şübhəli hesab edirlər. Bununla belə istehsalçıları qeydiyyatını gözləmədən məhsulu bioloji aktiv əlavə kimi bazara çoxdan çıxarıblar. Amma bu dərmanla bağlı aptekçilərimizin ikisi həmrəy idi - onu qeyd etməyiblər. Biri isə ümumiyyətlə şərh verməyib.

Tanacan, Preductal yetərli qədər zəif bünövrəli xammal sayılır. Lakin onlar da bizim apteklərdə populyardır. Aptekdə olduğum zaman bir qadın və kişi Preductal aldılar. Təsirini soruşdum, şikayətçi olmadıqlarını dedilər. Lakin nazirlik Fransanın "Servier", Polşanın "Anpharm" şirkətlərinin istehsalı olan Preductalı qadağan edib. Amma göründüyü kimi bizdə onu satan da var, alan da.

Cytochrom C + Adenosine + Nicotinamide (Oftan Catachrom), Azapentacene (Quinax), Taurine (Taufon) göz damcılarının təsirli olduğunu göstərən heç bir elmi sübut mövcud deyil. Taurine Rusiyada Taufon adı altında istehsal olunur. Lakin onun klinik sınağı keçirilməyib. Beynəlxalq səhiyyə bazasında onun haqqında sadəcə bir nəşrə rast gəlinib. Taurine kompüterdə işlədiyiniz zaman meydana çıxan quruluqdan optik linzaları, həmçinin gözü qoruyur, onun nəmlənməsinə kömək edir. Amma damcının gözün yaxşılaşmasında hər hansı rolu müəyyən edilməyib. Qərb apteklərində Taurine damcıları yoxdur, baxmayaraq ki, ABŞ-da internet vasitəsilə onu sifariş etmək mümkündür. Bizdə isə aptekçilərdən ikisi "var" dedi, biri "yox".

Bu preparat donuzun mədəaltı vəzinin pankreatini əsasında yaradılıb

Essentiale, Livolin Essentiale N çoxlu sayda dərman preparatlarının analoqu kimi guya qaraciyərin vəziyyətini yaxşılaşdırır. Amma Livolin, onun analoqları haqqında qəti dəlillər və qara ciyər xəstəliklərində effektivliyini təsdiqləyən tədqiqatlar yoxdur, istehsalçıları onları fəal test etməyə meyl göstərmirlər. Bu dərmanların istehsalçılarının büdcəsinin artmasında qonşu Rusiya kimi bizim də əməyimiz var. Aptekçilər də bunu təsdiqləyirlər.

Mezim Forte mədəaltı vəzinin xarici sekresiya funksiyasının çatışmazlığını kompensasiya etmək və qidanın bağırsaq sistemində həzmini yaxşılaşdırmaq məqsədilə donuzun mədəaltı vəzinin pankreatini əsasında yaradılıb. Ukraynanın Dövlət Farmakoloji Mərkəzi və dərman vasitələrinin keyfiyyətinə nəzarət müfəttişliyi onun tam təsirsiz olduğunu göstərib. Berlin-Chemie şirkətinin nümayəndələri deyilənləri nə təsdiq, nə də təkzib ediblər, lakin belə bir bəyanatla çıxış edən professora verdikləri cavab bəyanatında bildiriblər ki, o, özünün şirkətində "Pankreatin" adlı rəqib dərman istehsal edir.

Lakin başqa bir mütəxəssis də bu dərmana belə şərh verir ki, "Fermentlərin orqanizmə təsiri indiyədək tam öyrənilməyib. Mezim Forte ucdantutma hər kəsə görədir, deməli əslində heç kimə yaramır. Ola bilməz ki, hamıda eyni ferment çatışmasın və həmin ferment də dərhal hər kəsə kömək etsin". Analoqları ilə müqayisədə Mezim Fortenin populyarlığını ekspertlər kütləvi reklam kampaniyası ilə izah edirlər. Burada "mədə üçün əvəzedilməzdir" sloqanının reallığa az aidiyyatı var. Mezim Forte qələmə verildiyi kimi mədədə yox, bağırsaqda "işləyir". Amma bizim pasiyentlər onu qəbul edirlər. Həm də nəzərə alaq ki, bu dərman donuzun mədəaltı vəzinin pankreatini əsasında yaradılıbsa, bir müsəlman ölkəsində onun satışı yolverilməzdir. Hər halda dərmanın tərkibini bilənlər onu almağa risk etməzlər.

Apteklərdə hələ də psixotrop dərmanlar dolaşır

Novo-Passit sadə ot məhlulu üçün bahalıdır. Trankvilizator kimi təsnifləndirilir - təşviş, qorxu, narahatçılıq, emosional gərginliyi yatıran psixotrop vasitədir. Bununla belə apteklərimizdə reseptsiz satılır.

Vitaminlər və mikroelementlər. B,C, D, E vitaminləri və maqneziumun qəbulunun xeyri barədə sübutlar yoxdur. Belə sübutlara heç ehtiyac da yoxdur, ən çox satılan vitaminlərdir. Həkimlər onları pasiyentlərinə təyin edir. Amma yenə nazirliyin qadağan olunmuş dərmanlar siyahısında Gürcüstanın "Biofarm" şirkətinin istehsalı olan E vitamini də yer alıb.
Instenon, Cinnarizine də rusiyalı həkimlərin faydasız dərmanlar siyahısındadır. İnstenon ötən əsrin 70-ci illərinin sonlarından digər ölkələrdə tətbiq edilmir. Bizdə isə qonşularımızda olduğu kimi tətbiqi heç vaxt dayandırılmayıb. Hər halda satışda olmağı bunu sübut edir.
Proproten 100 "boş" plasebo təsiri ilə işləyir. Aptekçilərdən biri Proporten 100-ü tanımadığını dedi, digərlərində isə vardı.

Adıçəkilən preparatlar əczaçı şirkətlər tərəfindən israrla ölkələrə yönəldilir və aktiv tətbiq edilir. Onlardan Actovegin, Arbidol, Linex, Essentiale kimi preparatlar uzun illərdir satış siyahısına liderlik edir. Rusiyalı ekspertlərə görə bu dərmanların təyinatı tamamilə müalicə edən həkimin vicdanına qalır və ilk növbədə onun qeyri-peşəkarlığından xəbər verir.
Son illərdə əhalinin üzərinə təsirli dərman adı altında qələmə verilən bioloji aktiv əlavələrin reklam "hücumu" da qeydə alınır. Onlar dərman preparatı deyil və xəstəlikdən sağaltmır. Acınacaqlısı da budur ki, belə reklamlar televiziya kanallarında göstərilir. Apilac, Omacor, Lactusan, Cerebrum Compositum, Nervoheel, Valerianaheel, Hepar Compositum, Traumeel, Discus, Canephron, Lymphomyosot, Mastadynon, Mucosa, Ubichinon (Ubiquinone), Zeel T, Echinacea, Gripp-Hell qida əlavələridir. Homeopatik vasitələri həmçinin dərman preparatları adlandırmaq olmaz, onları sertifikatlaşdırmaq çətindir. Çünki tərkibindəki fəal maddələr minimaldır və belə konsentrasiyalarda müalicəvi təsir göstərə bilmir. Homeopatik vasitələr plasebo effektlidir. Amma hər üç aptekdə də onların asanlıqla tapıldığını dedilər.

Qida əlavələrinə də bizdə böyük tələbat varmış. Həm də yuxarıda barəsində söhbət gedən bütün dərmanlar reseptsiz satışa buraxılır. Kimsə məndən onlar üçün resept istəmədi. Özüm resept olmadığını desəm də, "problem yoxdur, bunlar adi dərmanlardır, reseptsiz buraxılır", dedilər. Soruşdum, siyahıdakı dərmanlar nə qədər pul "tutar", cavab verdi ki, "300 manatdan da çox, bəlkə də 500 manat, hesablamaq lazımdır". Özü də "bizdə dərman bahadır", deyə qısa şərh verdi. Müştəriləri çoxdu, almayacağım üçün də əlavə hesablama istəmədim.

"İstehsalçı ölkələrin tədqiqatlarına güvənirik"

Səhiyyə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Anar Qədirli "Bizim Yol" qəzetinə bildirib ki, dərman preparatlarının klinik tədqiqatları yalnız iri dövlətlərdə aparılır: "Onların özləri dərman istehsalçılarıdır və həmin məhsulların sınaqdan keçirilməsi üçün tədqiqat mərkəzləri işləyir. Azərbaycan kimi kiçik dövlətlərdə, xüsusən də dərman preparatlarının istehsalı ilə məşğul olmayan ölkələrdə bu tipli tədqiqatlar aparılmır. Odur ki, istehsalla məşğul olmayan ölkələr onu istehsal edən ölkələrin klinik tədqiqatlarına güvənərək dərman idxal edirlər. Həmin tədqiqatlar sertifikatlaşdırılır, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına verilir. Bu sınaqların çoxu ÜST-ün himayəsi ilə aparılır. Bu, ümumbəşəridir. Deyək ki, haradasa ebola virusuna qarşı vaksin varsa, onların sınaqlarına arxalanıb başqa ölkələr də istifadə edirlər. Dərmanların bir ölkədə satışı, digərində qadağan edilməsinin hansısa standartlarla da bağlı olması mümkündür. Ola bilsin ki, bir ölkənin qanunvericiliyində icazə var, başqasında yoxdur. Məsələn, adının çəkilməsi məqsədəuyğun olmayan məşhur bir içkinin Fransada satışı qadağandır, bizdə isə yox. Bu o deməkdir ki, qanunlar ölkədən ölkəyə dəyişir. Elə preparatlar da var ki, bir ölkədə qadağan edilib, amma digər ölkələrin alimləri araşdırmalarda onun istifadəyə yararlı olduğu qənaətinə gəlirlər. Bəzi məsələlərdə birmənalı mənbə yoxdur. Bəzən də elə dərmanlar olur ki, onların istifadəsini bütün ölkələr qadağan edirlər. Farmakoloji Şura keçən il müəyyən firmaların istehsalı olan dərmanlarla bağlı qadağalar qoymuşdu".

Konkret dərmanlara gəlincə cənab Qədirli bildirdi ki, onları mütəxəssislərə yönəltməklə suallarımıza konkret aydınlıq gətirəcək. Amma Rusiya və ya Qərb mütəxəssislərinin dedikləri həqiqəti əks etdirməyə də bilər, çünki burada maraqlar konflikti də istisna olunmamalıdır. Yəni kiminsə hansısa analoq dərmanların istehsalçı şirkətə yaxınlığı və onların maraqlarından çıxış etməsi də mümkündür. Müsahibim bu barədə sadəcə eşitdiyini dedi.

Ekspertlərin fikrincə, həkim resepti olmadan heç bir dərman preparatı istehlaka buraxılmamalı, yalnız resept əsasında satılmalıdır. Bizdə isə nəinki reseptsiz dərman buraxılır, hətta az qala ərzaq məhsulu kimi reklam olunur. Əslində reklam kommersiya təyinatlıdır və dərman preparatlarının reklamı da yolverilməzdir. Müşahidəçilər hesab edirlər ki, bu zaman qanundakı boşluqlardan sui-istifadə olunur.

SN rəsmisinin sözlərinə görə, bütün dərman preparatlarının reseptlə buraxılması kimi bir məcburiyyət yoxdur, reseptsiz satılan dərmanlar da var: "Bununla yanaşı, reseptsiz buraxılan dərmanların reklamına icazə nazirlik tərəfindən verilməlidir, reseptlə buraxılan dərmanların reklamı isə ümumiyyətlə qadağandır və nazirlik buna həssas yanaşır".

bizimyol.info

Telegramda izləyin

instagramda izləyin