Özəl universitetlərdə təhsil ödənişsiz ola bilər?

Bəzi özəl universitetlərdə yüksək bal yığan tələbələrin ödənişsiz təhsil alması mümkün olsa da bir çoxlarında bu hələ də mümkün deyil.

Mövzu ilə bağlı BiG.AZ-a danışan təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, tələbələr üçün ödənişsiz təhsil imkanları genişlənərsə, universitetin digər gəlir mənbələrinə (məsələn, sponsorluq və ya əlavə xidmətlər) daha çox ehtiyac olacaq. Bu balansın necə təmin edilməsi ciddi planlaşdırma tələb edir:

"İlk növbədə qeyd edim ki, özəl universitetlərin əsas maliyyə mənbəyi tələbə ödənişləridir. Dövlət universitetlərindən fərqli olaraq, özəl təhsil müəssisələri dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilmir və onların fəaliyyətinin davam etdirilməsi üçün təhsil haqları çox vacibdir. Buna görə də ödənişsiz təhsil tətbiq edilməsi özəl universitetlərin maliyyə dayanıqlığına təsir göstərə bilər. Əgər tələbələr üçün ödənişsiz təhsil imkanları genişlənərsə, universitetin digər gəlir mənbələrinə (məsələn, sponsorluq və ya əlavə xidmətlər) daha çox ehtiyac olacaq. Bu balansın necə təmin edilməsi ciddi planlaşdırma tələb edir.

Digər tərəfdən, müəyyən bal həddini keçən tələbələrə ödənişsiz təhsil imkanı vermək təhsildə rəqabət qabiliyyətliliyi artırmaq üçün motivasiya rolunu oynaya bilər. Tələbələr daha yaxşı nəticələr əldə etmək üçün daha çox çalışacaq, universitetin akademik göstəriciləri yüksələcək və təhsil səviyyəsinin ümumi keyfiyyəti artacaq. Həmçinin bu cür praktika sosial bərabərliyi dəstəkləyərdi, çünki maddi imkanları məhdud olan, lakin akademik cəhətdən üstün tələbələr üçün daha əlçatan təhsil mühiti təmin edilmiş olardı.

Bu yanaşma bir çox ölkədə müəyyən dərəcədə tətbiq olunur. Məsələn, bəzi Avropa və ABŞ universitetlərində yüksək akademik göstəricilərə malik tələbələr təqaüd proqramlarına cəlb edilir və təhsil haqları tamamilə və ya qismən ödənilir. Bu cür modellər Azərbaycanda da özəl təhsil sektorunda tətbiq oluna bilər, lakin bunun üçün hüquqi, maliyyə və inzibati mexanizmlər diqqətlə hazırlanmalıdır.

Özəl universitetlərdə ödənişsiz təhsilin tətbiqi üçün əsas şərtlərdən biri şəffaf və ədalətli bir seçim prosesinin təmin edilməsidir. Universitetlər, müəyyən bal həddini keçən tələbələr üçün obyektiv və səmərəli qiymətləndirmə meyarları hazırlamalıdır. Bu meyarlar yalnız qəbul imtahanlarına əsaslanmamalı, tələbələrin fənlərarası bacarıqları, iştirak etdikləri layihələr və digər fəaliyyətləri də nəzərə alınmalıdır.

Nəticə etibarilə, bu praktikanın tətbiqi ölkənin özəl təhsil sektoruna müsbət təsir göstərə bilər, lakin bunun həyata keçirilməsi üçün güclü maliyyə dəstəyinə, yaxşı tənzimlənmiş təhsil siyasətinə və universitetlərin strateji yanaşmasına ehtiyac var".

Telegramda izləyin

instagramda izləyin