Geyim necə yarandı?

Dünyadakı ilk insanlar çılpaq olub. Əvvəl soyuq bölgələrdə yaşayanlar istilənmək üçün heyvan dərisindən geyimlər düzəltdilər. Daha sonra qəbilə birlikləri halında yaşamağa başlayınca, düşmənlərini ya da pis ruhları qorxutmaq məqsədiylə xüsusi geyimlər yaratdılar. Çağlar boyunca da insan cəmiyyətlərinin inkişafıyla birlikdə örtünmək cəmiyyət sal qaydalardan biri vəziyyətinə gəldi; geyimlər çeşitləndi və dəyişik funksiyaları oldu. Günümüz də paltar bir tərəfdən iqlim xüsusiyyətlərini və ölkə ənənələrini əks etdirərkən; o biri tərəfdən, modanın təsiriylə geyimlərdə beynəlxalq bir ortaq bəyənmə meyli də ortaya çıxdı.
Iqlimin isti olduğu bölgələrdə ağ ya da açıq rəngli bol və yüngül geyimlər geydilər. Çünki açıq rənglər günəşi əks etdirir və tünd rənglər kimi istiliyi çəkməz. Soyuq ölkələrdə isə qalın parçalardan və ya dəridən edilən tünd rəngli geyimlər geyinilirdi. Avropada 14-cü. əsrə qədər kişilər ilə qadınların geyimi arasında gözlə görülən bir fərq yox idi. Hər iki cins də, rahibələrin geydiyi növdən, uzun geyimlər geyərdi. Lakin daha sonra kişilər ilə qadınların geyimləri arasında diqqətə çarpan fərqlər ortaya çıxmağa başladı. İndiki vaxtda qərb ölkələrin də kişilərin şalvar geymək adi qarşılanarkən, bəzi şərq ölkələrində kişilər uzun entarilər, qadınlar da şalvar geyər. Amma xüsusilə qərb cəmiyyətlərində artıq qadınlar ilə kişilər fərqli geyinərdilər.

İlk gerçək geyimlər istilənmək üçün sarınılan heyvan dərisidir. İlk insanlar sivirdikləri daşlarla heyvanların dərisini üzməyi öyrəndikdən sonra, Daş Dövrünün ilk dövründə, heyvan sümüklərindən etdikləri iynələrlə dəriləri birləşdirib geyilə biləcək vəziyyətə gətirdilər. Bir zaman sonra dərini bəzi mayelərlə yumşaltmağı öyrəndilər Daş Dövründə qalma məzarlarda dəridən başqa, bir növ kobud parçaya da rast gəlinmişdir, həmçinin o dövrdə toxuculuğun başladığı aydın olunmuşdur.
Toxuculuğu ilk əvvəl Şərqi Aralıq dənizi ölkələrində ortaya çıxdığı bilinməkdədir. Yunanlılar toxunmuş parçaları bədənlərinə örtərkən, İranlılar, dərini biçdi bədənlərinə oturtdular. Avropada kişi olsun, qadın olsun geyilən başlıca geyim, kətandan T formasında kəsilmiş, baş üçün bir dəlik açıldıqdan sonra yanları tikilmiş tunikti.

Yaponiyada çöl seqmentdə kişilərin ənənəvi geyimləri mavi ya da ağ pambıqlı bir pencək və şalvardır. Bundan başqa əsirdən qəza deyilən geniş kənarlı bir papaq geyinərdilər. Bu gün Yaponiyada qadınlar hələdə bol qollu, sabahlığa bənzər və enli kəmərli kimonolar geyərlər. Xüsusi günlərdə kimononun üzərinə bir palto geyinərlər.

Hindistanda kişi geyimləri çox müxtəlifdir. Ən sadəsi ağ pambıqdan edilmə, uzun qollu köynəklə geyinilən peştamala bənzər dhoft'dir. Kişilər başlarına, inanclarına və güclərinə görə, hicab taxarlar. Qadınlar isə 5-6 metr uzunluğunda pambıqlı və ya ipəkli bir parçanı bədənlərinə doluyar, bəzən də parçanın bir ucuyla başlarını örtərlər. Bu geyimə sarı da deyilir. Sarı parçalar çox gözəl naxışlı və rəngli olar. Hindistanın şimalında qadınlar şalvar üzərinə eyni parçadan tunik geyərlər.

20-ci əsrdə kişilərin rəsmi yerlərdə ya da işdə geydikləri geyimlərdə çox az dəyişiklik oldu. Amma rəsmi geyim xaricində çox böyük bir müxtəliflik müşahidə edilirdi. İdman geyimlərdən köynəklər, kətan şalvarlar ən çox axtarılan geyimlərdir. Blucin bunların başında gəlir. Qadın, kişi, yaşlı, gənc hər kəs bütün dünyada sevilərək geyinilirdi. Köhnə geyimlər çox daha rəngli, praktik və rahat olmuşdur. I. Dünya Döyüşündən əvvəl çox dar və uzun ətəklər, avtomobil təkəri kimi geniş papaqlar moda idi. 1920-ci illərdə ətəklər birdən dizlərin üstünə çıxdı, bel xətti itdi. Başlara isə kiçik, dəri papaqlar keçirildi. Daha sonrakı illərdə orta qərar bir ətək boyu moda oldu. Gecələri isə uzun gecə geyimləri geyinilirdi.
II. Dünya Döyüşü əsnasında ətəklər yenidən qısaldı. Küçədə geyilən ətək pencəklər isə hərbi formaları xatırladırdı. Döyüşdən sonra parçalar yenidən bollaşınca, Fransız stilist Christian Dior böyük dəri ətəklərlə yeni bir moda başlatdı. 1950-ci illərdə ətəklər yenidən kısalarkən, 1960 da mini ətək modanı alt-üst etdi. Bunun ardından palto və paltarlarda maksi modası ortaya çıxdı. 1970-ci illərdə yenə ortalama boyda geyimlər geyilməyə başlandı. İndiki vaxtda qadınlar artıq şalvar da geninə bilirlər.
Gündəlik ayaqqabı və çəkmə dəri, süet kimi vəsaitlər istifadə edilir. Məxmər və ipək ayaqqabılar tarixdə qaldı.

Artıq uşaq geyimləri də keçmişə görə çox daha rahat və sağlamdır. 19.cu əsrə qədər uşaq eynilə böyüklər kimi geyinilirdi. Bunlar qatı, həddindən artıq bəzəkli və uşaqların hərəkətlərini məhdudlaşdıran geyimlər idi. Bu gün isə uşaqların geyimləri sadə, çox rəngli və oyun oynamağa əlverişlidir. mənbə:veteninfo.az

Telegramda izləyin