Bizi ayaq üstə saxlayanı necə qorumalı?

Kürək və ya belimizdəki ağrılar sanki bizim ömür yoldaşımızdır. Elə bir adam yoxdur ki, nə vaxtsa kürəyində ağrı hiss etməmiş olsun.

Əgər sizi baş ağrısı, boynunuzun sızıldaması narahat edirsə, kürəyinizin ortasında, damarlarınızda və belinizdə ağrı baş qaldırıbsa, demək, onurğanızda problemlər var...

Onurğaya bel sümüyü, bel sütunu və ya fəqərələr sütunu da deyilir. Fəqərə ərəbcə elə onurğa deməkdir. Onun başqa deyilişi "füqarə" və ya "fəqir"dir.

Yazıq, kasıb və qara camaat sözlərinin sinonimlərindən biri fəqir və ya füqəradır. Burada həm rəmzi, həm də gerçək məna var: o anlamda ki, sadə camaat cəmiyyəti belində daşıyır. Onurğamız bədənimizin yükünü daşıdığı kimi...

Anadolu türkcəsində isə onurğa sözünün kökündə onur - şərəf, ləyaqət sözü durur.

Onurğu sütunu 24 fəqərədən ibarətdir. Onun heyrətamiz strukturu skeleti şaquli vəziyyətdə saxlayır və eyni zamanda, bizim əsəb sistemimizi etibarlı şəkildə mühafizə edir.

Bizim yalnız səhhətimiz deyil, əhval-ruhiyyəmiz də onurğanın "fəqir" olmamasından asılıdır.

Bel necə bükülür?

Onurğa, əgər belə demək mümkünsə, bütün başlanğıcların başlanğıcıdır. Məhz onurğa sütununda bütün orqanizmi koordinasiya edən mərkəz - onurğa beyni (ilik) yerləşir. Və onurğa deformasiyaya uğradıqda demək olar ki, bütün daxili orqanlarda problemlər baş qaldıra bilər.

Günahkar isə özümüzük: düz oturmuruq, düzgün uzanmırıq, əlimizə aldığımız yükləri necə gəldi qaldırırıq və s. Nəticədə onurğamızın fəqərələri yerini dəyişir, bu və ya digər orqanları idarə edən sinir telləri sıxılır. Orqan beyindən göndərilən komandaya reaksiya vermir və demək, öz funksiyasını yerinə yetirə bilmir - bu da xəstəliyin inkişafına yol açır.

Yeri gəlmişkən, kiçikyaşlı məktəblilər çantalarını rükzak kimi arxalarında daşısalar da, onun ağırlığının normanı keçməsi onurğaya zərbədir.

Bəzən balacaların çantasındakı kitab-dəftərin çəkisi 5 kq-ı keçir ki, bu da onurğanın deformasiyaya uğraması təhlükəsi yaradır. Ekspertlərə görə, məktəbli çantası şagirdin öz çəkisinin 15 faizindən çox olmamalıdır. Məsələn, 12 yaşına qədər olan uşaqlar 3 kq-dan artıq yük götürməməlidir.

Şagirdlərin başqa bir problemi standartlara uyğun olmayan partaların bel sütununu deformasiyaya uğratmasıdır. Üstəlik, balacalara yazı yazanda düzgün oturmaq vərdişi aşılanmır.

Uşaqların skeletinin düzgün inkişafı dərs zamanı onları hər 15 dəqiqədən bir sıra idman təmrinləri etmələrini tələb edir. Lakin az-az müəllimlər bu tələbə əməl edirlər.

Ümumiyyətlə, məktəbyaşlı uşaqlarda onurğa sütunu əyriliklərinin qarşısını almaq üçün onlara düzgün tədris və istirahət rejimi yaratmaq lazımdır.

Hal-hazırda 50-80% uşaqlarda qamətin bu və ya digər əyrilikləri müşahidə olunur. 5-9% uşaqlarda isə onurğa sütununun ən ağır formalı deformasiyalarından hesab edilən və son nəticədə hətta əlilliyə də səbəb ola bilən skolioz xəstəliyi aşkar edilir.

Onurğanın ağır formalı əyrilikləri uşağı fiziki cəhətdən eybəcərləşdirir, onurğa sütununun donqarına və əlilliyə də gətirib çıxara bilir. Bundan başqa, onurğanın ağır formalı əyrilikləri bir çox orqan və sistemlərin (tənəffüs sistemi orqanları, ürək, böyrəklərin) fəaliyyətinə də mənfi təsir göstərir.

Profilaktika üçün uşağı ildə 1 dəfə həkim-ortopedə göstərmək lazımdır. Müayinə zamanı uşağınızın onurğa sütununda hər hansı bir patoloji əyrilik aşkar edilərsə, onu tezliklə müalicə etmək məsləhətdir.

Nə etməli?

Onurğanızına problem yaratmaq istəmirsinizsə, bir sıra sadə qaydalara əməl etmək lazımdır:

* Arxası olan stulda oturmaq lazımdır. Oturacaq nə həddindən artıq sərt, nə də həddən artıq yumşaq olmalıdır. Kürəyi düz saxlamaq və belin aşağısından başlayaraq stulun arxasına söykənmək lazımdır. Stul arxasının optimal maililiyi vertikaldan arxaya doğru 15-25 dərəcə arasında olmalıdır.

* Düz yataqda yatmaq lazımdır, bədən sallanmamalıdır. Həddən artıq sərt döşəkdə yatmaq olmaz - bu, onurğadakı təbii çıxıntıların zorla dümdüz olmasına səbəb ola bilər. Yastıq nə çox yüksək, nə də çox aşağı olmalıdır - çiyinlərin səviyyəsində olmalıdır.

* Qarın üstə yatmamaq məsləhətdir - bu, boyun onurğasının sıxılmasına və onda qan dövranına əngəl yaradır. Nəticədə bu, hafizəyə, görməyə mənfi təsir edir. Həmçinin səhər yuxudan duranda başınız ağrıyar, özünüzü çox yorğun hiss edə bilərsiniz.

* Bir qədər sıxılmış (embrion pozasına yaxın) və böyrü üstə yatanda onurğa istirahət edir.

* Uzanıb televizora baxmayın. Bu zərərlidir, çünki müəyyən əzələlərin gərginliyi bel nahiyəsində qan dövranını pozur.

* Hər hansı bir ağırlığı, yükü ehtiyatla qaldırın. Ağırlıq qaldıran idmançı (ştanqist) kimi hərəkət edin.

Yəqin ki, ağırlıq qaldıranların ştanqa necə yaxınlaşdıqlarını görmüsünüz: Kürək dümdüz olur və onlar bükülmüş ayaqlarını tədricən açırlar. Adətən biz yük qaldırarkən onurğamızın "nələr çəkməsi" haqda düşünmürük. Araşdırmalar göstərir ki, ortaçəkili adamın sadəcə duran halında onurğa özünü təxminən 100 kq-a yaxın yük altında hiss edir. İrəliyə doğru əyildikdə bu yük 200 kq-dək artır. Bu yükü bir yerə söykənməklə və ya boş əlinizlə yaxınlıqdakı bir əşyadan (ağacdan, məhəccərdən, stoldan) tutmaqla və ya dayaq kimi istifadə etməklə yüngülləşdirə bilərsiniz.

5 kq-dan artıq olan hər hansı bir yükü daşıyarkən bu sadə qaydanı yadda saxlayın: yükü bərabər şəkildə iki əliniz arasında paylaşdırın. Bununla da siz onurğanızı izafi yükdən xilas edirsiniz. Bir çiyindən asılan çantadansa rükzak daha məsləhətdir.

Sümük-əzələ sistemini möhkəmləndirmək və onurğanın deformasiyasının neqativ nəticələrini minimuma endirmək üçün xüsusi təmrinlər kompleksini müntəzəm olaraq yerinə yetirmək lazımdır.

Unutmayın: uşağın yatağı rahat olmalıdır. Bu zaman yataq çox yumşaq deyil, bir qədər bərk olmalıdır. Bu baxımdan müasir ortopedik döşəklərə üstünlük verilir. Uşağın yastığı həddən artıq hündür və yumşaq olmamalıdır. Onun yastığının nazik və düzbucaq şəklində olması daha məsləhətlidir.
MENBE:MERKEZ.AZ

Telegramda izləyin

instagramda izləyin