Bir tanınma, yüz sual: Somalilənd prezidenti niyə narahatlıq yaradı

"İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun Somaliləndi müstəqil və suveren dövlət kimi tanıması beynəlxalq sistemdə presedent yaradan və diqqətçəkən addımdır. 1991-ci ildən birtərəfli müstəqillik elan etməsinə baxmayaraq, Somalilənd bu günə qədər heç bir dövlət və ya beynəlxalq təşkilat tərəfindən tanınmayıb və dünya birliyi onu Somali Federativ Respublikasının tərkib hissəsi hesab edir".

Bunu BiG.AZ-a açıqlamasında politoloq Turan Rzayev bildirib.

O, qeyd edib ki, İsrailin bu qərarı ilk növbədə təhlükəsizlik və geostrateji maraqlarla bağlıdır. Somalilənd Bab əl-Məndəb boğazına yaxın yerləşir və Qırmızı dəniz üzərindən keçən qlobal ticarət və enerji marşrutları baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Regionda husilərin hücumları və İranın artan təsiri fonunda İsrail öz təhlükəsizlik perimetrini genişləndirməyə və bu ərazidə strateji dayaq nöqtəsi formalaşdırmağa çalışır. Eyni zamanda Somaliləndlə əməkdaşlıq İsrailə Şərqi Afrikada İranın təsirini zəiflətmək üçün əlavə imkanlar yaradır:

"Digər tərəfdən, bu addım İsrailin beynəlxalq hüquqa selektiv yanaşma tətbiq etdiyini nümayiş etdirir. Tel-Əviv faktiki olaraq mübahisəli ərazilərin tanınması məsələsində öz maraqlarına uyğun presedent formalaşdırmaqla, Fələstin məsələsində üzləşdiyi beynəlxalq təzyiqlərə qarşı siyasi balans yaratmağa çalışır.

Lakin İsrailin mövqeyi ABŞ tərəfindən paylaşılmır. Vaşinqton Somaliləndin de-fakto vəziyyətini qəbul etsə də, de-yure tanınmanın ərazi bütövlüyü prinsipinə zərbə vuracağını və qlobal miqyasda təhlükəli presedent yaradacağını anlayır. ABŞ üçün Somali ilə münasibətlər, terrorla mübarizə, Türkiyə ilə koordinasiya və beynəlxalq legitimlik bu mərhələdə daha önəmlidir.

Azərbaycan isə açıq şəkildə Somali Federativ Respublikasının suverenliyini və ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini bəyan edib. Xarici İşlər Nazirliyi Somaliləndin tanınmasını beynəlxalq hüquqa və BMT Nizamnaməsinə zidd hesab edir. Bu mövqe Azərbaycanın öz tarixi təcrübəsi ilə birbaşa bağlıdır. Qarabağ məsələsi fonunda Bakı üçün ərazi bütövlüyü prinsipi fundamental xarici siyasət xəttidir və ikili standartlar qəbuledilməzdir.

Nəticə etibarilə, İsrailin Somaliləndi tanıması regional deyil, qlobal təsir potensialı olan presedentdir. Azərbaycanın reaksiyası isə yalnız Somali ilə həmrəylik deyil, beynəlxalq ictimaiyyətə ünvanlanan açıq mesajdır: ərazi bütövlüyü prinsipi selektiv tətbiq edilə bilməz və bu mövzuda prinsipial mövqe dəyişməzdir".

Telegramda izləyin