Tektonik gərginlik olan bölgələrdə boşalma davam edə bilər (Foto)

"Tektonik gərginlik olan bölgələrdə boşalma davam edə bilər"

Astrofizik: "Yer indi də yüklü zərrəcik selinin içərisində üzür..."

Bir gün ərzində Yerdə seysmik aktivlik qəfildən artdı. Aprelin 11-də 8.6 maqnitudalı zəlzələ İndoneziyada Sumatranı titrətdi. Ardınca isə həmin gün saysız-hesabsız təkrar təkanlar baş verdi və onların içərisində ən güclüsü 8.2 bal gücündədir. Tərpənmələrin coğrafiyası İndoneziya ilə bitmir. Aprelin 11-də Hind okeanında 6 bal gücündə və digər bölgələrdə çoxlu sayda yertərpənmələri baş verib.

Yaranmış vəziyyəti şərh etmək üçün, Yerdə seysmik aktivliyin artmasını günəş aktivliyi ilə bağlayan astrofizik Cəsarət Əliyevə müraciət etdik.

C.Əliyev Lent.az-a açıqlamasında bildirdi: "Desəydiniz ki, Günəşdə heç bir ləkə yoxdur və bu seysmik aktivliyin artmasının Günəşlə bağlılığı fikrini alt-üst etmirmi? – daha maraqlı olardı. Doğrudan da, Günəş heç doğulanda belə ağ-üz olmamışdı (şəkil 1), demək olar ki, üzərində aktivliyin əsas göstəricisi olan heç bir qara ləkə yoxdur. Onda belə çıxmırmı ki, seysmik aktivliyin 11-12 apreldəki güclənməsi Günəşlə bağlı deyil? Gəlin Günəşin bizdən gizlətdiyi üzünə baxaq (şəkil 2, şəkil 3). Günəşin rentgendə xəyalı göstərir ki, onun üzərində iki iri qara ləkə var. Onlar tac dəlikləri adlanır. Tac dəlikləri böyük sürətli və sıxlıqlı yüklü zərrəcik seli şüalandırır. Bu tac dəlikləri baş meridiandan keçməyə hazırlaşanda, başqa sözlə, Yerə tuşlananda şüalandırdığı zərrəcik seli aprelin 10-11-də Yerə çatdı. Planetlərarası maqnit sahəsi komponentləri böyük qiymət almaqla yanaşı, həm də qırılmaya məruz qaldı və bu, Yerin maqnit sahəsinin kəskin dəyişməsinə gətirdi. Nəticə göz qabağındadır, yer qabığında tektonik gərginlik artdı, Sumatrada 8.6, 8.2 və çoxlu sayda 5-6 ballıq intervalda təkrar təkanlar, bu gün gecəyarısı isə ABŞ Oregon sahillərində 5.9 bal, Meksikada Miçikanda 6.5 bal gücündə yertərpənmələri baş verdi (şəkil 4, 5 və s.).

Astrofizik həmçinin söyləyir ki, dünənki 8.6 ballıq Sumatra yertərpənməsini yaranma baxımından həmin bölgədə 2004-cü il 9.1 ballıq yertərpənməsi ilə müqayisə etmək olar. Həmin vaxt Günəşdə yalnız bir iri ləkə - 713 saylı ləkə vardı və tac dəliyindən gələn zərrəcik şüalanması dekabrın 24-də Yerdə selin kəskin dəyişməsinə gətirmişdi. Yerin maqnit sahəsinin özündənçıxması tektonik təbəqədə qırılmaya səbəb oldu. Bu onu göstərir ki, Günəşdəki aktiv prosesin hansı tip olmasından asılı olaraq Yerdə fərqli bölgələr buna fərqli reaksiya verə bilər. Belə təsnifatı da aparmaq gərəyi var.

"Aydındır ki, Günəş fizikasının problemləri yer fizikası problemlərindən qat-qat ağırdı və gözdən qaçırılan hər hansı bir olay doğru olmayan mülahizəyə yol aça bilər" – deyə Cəsarət Əliyev bildirdi.

Astrofizik vəziyyətin hələ də gərgin olaraq qaldığını deyir: "Yer indi də yüklü zərrəcik selinin içərisində üzür və planetlərarası maqnit sahəsinin özündənçıxması güclüdür. Ona görə tektonik gərginlik olan bölgələrdə boşalma davam edə bilər".

Telegramda izləyin

instagramda izləyin