Dünya Bankı

Dünya Bankı 1956-cı ildə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xüsusi seqmentə kredit vermə funksiyasını boynuna götürən bir quruluş olan Beynəlxalq Maliyyə Təşkilatını (IFC) qurdu. 1960-cı ildə isə, yenə inkişaf etməkdə olan ölkələrə daha yaxşı şərtlərlə kredit vermək məqsədiylə Beynəlxalq İnkişaf Birliyini (IDA) qurdu. Beləcə üç ayrı quruluşu (Dünya Bankı, IFC və IDA) özündə birləşdirən Dünya Bankı Qrupu (The World Bank Group) ortaya çıxdı.

Dünya Bankının cari rəhbərliyi üzv ölkələrin əlindədir. Qərarlar üzv ölkələrin Maliyyə Nazirləri və ya Mərkəz Bankı başçılarından təşkil edilən Guvernorlar Təşkilatı tərəfindən qəbul edlir. Ölkə nümayəndələrinin istifadə etdikləri səsvermə sayı bərabər olmayıb, əlaqədar ölkələrin səs vermə güclərinə bağlıdır. Səs vermə gücü də Banka ödədikləri haqqla əlaqəlidir. Dünya Bankına üzv olan ölkələr eyni zamanda Beynəlxalq Maliyyə Fondu-nun (IMF) üzvüdür. Hər iki quruluşun yığıncaqları ümumiyyətlə birlikdə edilir.

Dünya Bankı üç tip kredit açır. Bunlar; layihə kreditləri, proqram kreditləri və milli valyuta kreditləridir. Bankın təməl kredit siyasəti layihə kreditlərinə əsaslanır. Digərləri istisnadır. Dünya Bankı layihə krediti açma qərarı verərkən, təklif edilən layihələri iqtisadi, mal və texniki istiqamətlərdən analiz edir. Bankın etdiyi araşdırmalar yalnız layihə ilə bağlı deyil; bu vaxt ölkənin tətbiq etdiyi ümumi iqtisadi və mal siyasətlər də nəzərdən keçirilir. Bankın hər hansı bir ölkə haqqındakı qiymətləndirmələri yalnız öz verəcəyi kreditlər baxımından deyil, o biri maliyyə tərəfdarları yəni sənayeləşmiş ölkələr, xüsusi biznes bankları, inkişaf bankları baxımından da böyük əhəmiyyət daşıyır.

Bankın kredit siyasətlərində və qoyduğu meyarlarda 1970-ci illərdən sonra əhəmiyyətli dəyişmələr olmuşdur. Əsas ehtiyacların qarşılanması və yoxsulluqla mübarizə kimi məqsədlər ön plana keçmişdir. İfadə edilməsi lazım olan digər əhəmiyyətli nöqtə, 1980-ci ildə "Strukturca Uyğunlaşma Krediti" (Structural Adjustment Credit) proqramının tətbiq edilməsidir. Bu proqrama görə orta və uzun vədəli perspektiv içində iqtisadi inkişaf və xarici tarazlığın reallaşdırılması təmin edilməyə çalışılır.