İnsanları necə tanımalı?

İnsanlar haqqında düşünməmişdən, onlara dəyər verməmişdən öncə onları tanımaq lazımdır.

İnsanların xasiyyətini, davranışlarını və düşüncələrini onların temperamenti vasitəsilə müəyyən etmək olur. Mütəxəssislərə görə, insanlarda temperamentin formalaşmasında cəmiyyətin, ətraf mühitin, ailənin, verilən tərbiyənin böyük təsiri var.

Psixoloq İkram Rüstəmovun sözlərinə görə, insanların hansı tipə aid olduğunu bilməklə onların necə insan olduqlarını müəyyənləşdirmək olar. Psixolqoların araşdırmalarına görə, sanqvinik insanlar hər zaman harasa tələsirlər. Belə insanlar gələcəyi düşünmürlər. Onlar üçün bu gün, bu saat, bu dəqiqə var. Sanqviniklər tez-tez qərarlarını dəyişən insanlar hesab edilirlər. Çox zaman emosional olan sanqviniklər, işlərinə böyük həvəslə başlayıb, süstlüklə bitirirlər. Küsəyəndirlər və eyni zamanda heç nəyi yadda saxlaya bilmirlər. Hər şeyi bir anlıq qəbul edən sanqviniklər digər tip insanlarla müqayisədə nizamlıdırlar.

Xolerik insanlar isə aqressiv və kəmhövsələ olurlar. Hər şeyə tez reaksiya verən xoleriklər səbrsizdirlər. Buna baxmayaraq, etibarlı və sadiqdirlər. İş yerlərini dəyişməyi sevməzlər, yeni mühitə öyrənmək onlar üçün böyük zaman tələb etdiyi üçün dəyişməyi sevməzlər. Xoleriklər, ciddi xasiyyətli olur, başladıqları bütün işləri sona qədər yerinə yetirməyi sevirlər. Həyatın hər hansı sahəsində çətinliklə qarşılaşan xoleriklər bundan çəkinmir. Çətinliklərə sinə gərməyi bacarırlar.

Fleqmatiklər isə bədbin, qaradinməz və sakit təbiətli olurlar. Çox çətinliklə ünsiyyətə girən fleqmatikləri həyəcanlandırmaq o qədər də asan məsələ deyil. İnam məssləsində çətinlik çəkən fleqmatiklər bağlandıqları, dost bildikləri insanlarla çox mehriban olurlar. Onların yeganə problemi insanlara qarşı laqeydlik və soyuqluqdur.

İ.Rüstəmov bildirir ki, insanlar arasında çoxluğu melanxoliklər təşkil edir. Bu insanlar həssas olur, hər sözdən inciyirlər. Onlara qarşı edilmiş kiçik bir diqqətsizlik uzun müddət unudulmur. Melanxoliya xalq arasında təkliyi sevmə kimi qiymətləndirilsə də, əslində bu, bir psixoloji haldır. Melanxolik insanlarda səbəbsiz yerə depressiyaya düşmə, istəksizlik hissi tez-tez baş verir: "Melanxolik insanlar səbəbsiz yerə kədərlənirlər, tək qalmaq arzusunda olan melanxoliklər insanlarla ünsiyyət qurmaq bacarığına malik olmadıqları üçün də hüznlənirlər. Melanxoliklər ictimailəşməkdən, kiməsə bağlanmaqdan qorxurlar".

Psixolqoların fikrincə, melanxoliya bədbəxtlikdir. Çünki melanxoliklər həyatın mənasını görə bilmirlər, hər şey onlara adi gəlir. Onlar hər zaman bədbəxtlik, dəyərsizlik hiss edirlər.

İ.Rüstəmov bildirir ki, melanxoliya zamanla depressiyaya çevrilə və intiharla nəticələnə bilər. Depressiya romantik çöküntü içinə girmək deməkdir: "Melanxolik depressivlər çöküntü içində olurlar. Özünə inamları azdır, pessimistdirlər, həyat eşqi olmayan bu insanlar ətrafdakılarla əlaqə yaratmağı sevməzlər".

Psixoloqun fikrincə, melanxoliklərin üz cizgilərindən də onların tipini müəyyən etmək mümkün olur. Belə ki, onun sözlərinə görə, melanxoliklər hüznlü üz cizgilərinə malik olurlar: "Onların gözləri və ağzı aşağıya doğru sallanır. Baxışları boş və çiyinləri aşağı olur. Əzablı və ya ifadəsiz görünüşləri var. Melanxolik depressivlər heç bir şeyə maraq duymur, narahatlıq, qərarsılıq, ümidsizlik, iştahanın itməsi, yuxusuzluq kimi hallarla tez-tez qarşılaşırlar".

Müsahibimiz bildirir ki, sadalanan xüsusiyyərlər eyni anda görünməsə də, melanxoliklərin əsas xüsusiyyəti özünü dəyərsiz, lazımsız hiss etməkdir. Həyat sevincinin olmaması, davamlı yorğun olma, hər şeyə pessimist düşüncələrlə yaxınlaşma melonxoliklərə aid xüsusiyyətlərdir. Melonxolik insanlar həssas quruluşa malik olurlar. Onlar baş verən hadisələrin içində olmaqdan çox kənardan müşahidə etməyi sevərlər. Belə insanlar bitməyən çətinliyi, boşluq içində olmanı və hüznü daimi hesab edərlər. Kədəri bəzən gülərək -demokritos, bəzən ağlayaraq -heraklitos bəzən də susaraq -hölderlin kənara büruzə edirlər. Melanxoliklər insanlarla ünsiyyət qurmaq istəslər də süni əlaqələr, saxta şəxsiyyətlər, maskalı insanlar, incəlikdən məhrum davranışlarla qarşılaşdıqca bundan imtina edərlər. Melanxoliklər bütün zamanlarda ictimai şərtlərdən narazı olduqlarını, xoşbəxt olmadıqlarını, həyata məna verə bilmədiklərini deyərlər.

Psixoloqun dediyinə görə, melanxoliya insanlarda 30 yaşından sonra özünü büruzə edir. Əsasən irsiyyətlə keçən bu temperament növü insanlara hər zaman bədbəxtlik hissi aşılayılb. Cəmiyyətdə isə bir melanxoliki hər zaman digər melanxolik başa düşə bilər.

Müsahibim bildirir ki, insanlar haqqında düşünməmişdən, onlara dəyər verməmişdən öncə onları tanımaq lazımdır. Bunun üçün isə insana o qədər də çox vaxt lazım deyil. İstənilən insanla 1 saat söhbət etməklə onun hansı tipə sahib olduğunu müəyyənləşdirmək mümkündür.

mənbə: ekspress.az

Telegramda izləyin

instagramda izləyin