Şumerlilərin ixtiraları
Şumerlər yorulmaz səyyah və ixtiraçılar olmuşlar. Dünyada ilk gəmilərin ixtiraçılarının da məhz şumerlər olduğu göstərilir. Akkad lüğətlərinin birində 105-dən artıq şumer sözləri vardır ki, həmin sözlər ölçüsünə, əhəmiyyətinə və yükgötürmə qabiliyyətinə görə müxtəlif tipli gəmilərin adlarıdır. Laqaş şəhərində aşkarlanmış yazılardan birində gəmilərin təmir oluma imkanlarından danışılır və təxminən e.ə. 2200-cü ildə yerli hökmdar Qudeanın Ninurta ilahının məbədinin inşası üçün gətridiyi materialların adları sadalanır. Bu materialların olduqca müxtəlif olması diqqəti cəlb edir; yalınz qızıl, gümüş və misin, orita, serdolika daşlarının, şam ağacının adlarını çəkmək kifayətdir. Çünki bu materiallar İkiçayrasında ya yox idi, ya da onun cüzi ehtiyatları var idi. Deməli onları bəzən min kilometrlərlə məsafədən daşımaq lazım gəlirdi ki, bu da o dövrdə yalnız gəmilər vasitəsilə mümkün idi.
Kərpic bişirmək üçün lazım olan sobanın ilk ixtiraçıları şumerlər olmuşlar. Belə böyük sobanın düzəldilməsi ona imkan verirdi ki, gil məmulatının bişirilməsi zamanı yaranmış daxili gərginlik hesabına havanın toz və hisslə zəhərlənməsinin qarşısı alınsın. Metalın əridilməsi zamanı da belə texnologiyadan istifadə edilirdi. Bunun üçün mis filizi Frangeytlə 15000 istilikdə az oksigenli qapalı sobada qızdırılırdı. Əridilmə adlanırılan bu prosesə tələbat artıq təbii mis yataqlarının ehtiyatları tükəndikdən dərhal sonra yarandı. Qədim metallurgiyanın tədqiqatçıları qədim şumerlərin filizi saflaşdırmaq, metalın əridilməsi və qəliblərə tökülməsini belə tezliklə mənimsəmələrinə təəccüb etmişlər. Bu qabaqcıl texnologiya şumer sivilizasiyası yarandıqdan cəmi bir neçə əsr sonra onlar tərəfindən mənimsənilmişdir.
Daha təəccüblüsü isə odur ki, şumerlər müxtəlif metalların sobada qızdırılarkən kimyəvi yolla birləşdirilməsi əsasında metal ərintisi alma prosesini kəşf etmişdilər. Beləliklə şumerlər möhkəm, lakin rahat emal olunan tuncun əldə edilməsi üsulunu əldə etmişdilər. Misə qalayın qatılması üç səbəbdən əhəmiyyətlidir. Birincisi, mislə qalayın dəqiq nisbətini tapmaq lazım gəlirdi (şumer tuncunun tədqiqi onun tərkibində 85% misin və 15% qalayın olduğunu göstərir). İkincisi, İkiçayarasında qalay yox idi; üçüncüsü ümumiyyətlə təbiətdə hazır şəkildə qalay olmur. Onun filizdən əldə olunması kifayət qədər mürəkkəb bir prosesdir. Bu elə bir iş deyildir ki, onu təsadüf nəticəsində əldə etsinlər. Şumerlərdə misin müxtəlif növlərini işarə etmək üçün 30-dan artıq söz var idi. Qalayın işarə olunması üçün isə onlar AN.NA sözündən istifadə edirdilər, ki, bu da hərfi tərcümədə "Səma daşı" anlamını verir.
tarix.info
BiG.Az Telegramda izləyin instagramda izləyin
Maraqlı Baxılıb: 1455 Tarix: 26 yanvar 2015
Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255
Facebookda PaylaşYatmadan əvvəl 11 zeytun yeyin
Zeytunun insan sağlamlığına, o cümlədən toxumlarına və yarpaqlarına olan faydaları inanılmazdır. Xüsusilə Aralıq dənizi bölgəsində yetişən və ləzzətli dadı olan zeytunu səhərlər deyil, yatmazdan əvvəl istehlak etmək tövsiyə olunur. Bunun həm iman, həm də sağlamlıq baxımından faydaları var. Gənc qızları
18.04.2024 497 Şokolad və ondan hazırlanan şirniyyatların qiymətləri bahalaşır - SƏBƏB
Bu il iki dəfə bahalaşan kakaonun qiymətində hələ də yüksələn dinamika müşahidə edilir. Kakaonun bir tonunun qiyməti 10 min dolları keçib. Bu bahalaşma nəticəsində 2024-cü il ərzində və gələn il şokoladın qiymətinin də artacağı gözlənilir. 2023-2024-cü il mövsümündə əvvəlki 12 aya nisbətən kakao istehsalınd
14.04.2024 182 Natiq Şirinovun qızının müzakirələrə səbəb olan gəlinliyi neçəyə başa gəlib?
Uzun müddət sonra şou-biznesdə günlərlə müzakirə olunan toy baş tutub. Bir neçə gün öncə ailə quran Xalq artisti Natiq Şirinovun qızı Sevilin gəlinliyi sosial şəbəkələrdə geniş müzakirə olunub. Kimisi libası bəyəndiyini yazsa da, kimisi həddən artıq qapalı olduğunu bildirib. Gəlinliyi tərzlərinə uyğu
14.04.2024 1281 "Toyota Prius"ların qiymətindəki ucuzlaşma nə qədər davam edəcək? - VİDEO
"Toyota Prius"ların qiymətində az qala hər həftə ucuzlaşma müşahidə olunur. Son zamanlar əsasən taksidə istifadə edilən, yaşı 15-dən yuxarı olan "Prius"ları kütləvi satışa çıxarırlar. Bunun əsas səbəbi yeni qaydalara görə, iyulun 1-dən yaşı 15-dən yuxarı olan avtomobillərin taks
21.04.2024 290 Nəhəng insanlar yer üzündən necə yox oldular? - ARAŞDIRMA + VİDEO
Baku TV-nin əməkdaşı Gülnar Muradovanın təqdimatında "Yer kürəsinin nəhəngləri" adlı araşdırma efirə gedib. Araşdırmada qədim yazılarda adı keçən nəhəng insanlar, div cüssəli varlıqlardan bəhs olunub. Qeyd olunub ki, İncildə Nuhun gəmisinə rişxənd edən qövm haqqında pritça var. Onlar elə zən
21.04.2024 414 Boşanmalar artır: Əsas səbəblər nələrdir? - VİDEO
Azərbaycanda bu ilin ilk ayında 1700-dən çox nikah pozulub. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ötən ilin müvafiq ayı ilə müqayisədə qurulan ailələrin sayı azalıb, boşanmaların sayı isə çoxalıb. Bəs bu tendensiyanın əsas səbəbəri nələrdir?. Vəkil-mediator Qasım Şaliyevin sözlərinə görə, işlər
14.04.2024 306 "Vaxtımız azdır, qlobal istiləşmənin qarşısını almaqdan ötrü..." - Maskdan HƏYƏCAN TƏBİLİ
"Bəşəriyyətin dayanıqlı enerjiyə keçməsi üçün çox da vaxtı qalmayıb". Bunu ABŞ-li milyarder və sahibkar İlon Mask "X" sosial şəbəkəsində bildirib. O, bəşəriyyətin qlobal istiləşmənin ciddi nəticələrinin qarşısını almaqdan ötrü tədbirlər görmək üçün cəmi bir neçə ilinin qaldığını söyləyib
14.04.2024 259 İnsanlar ilk dəfə marallar arasında yayılan "zombi" xəstəliyinin qurbanı oldular
Amerikalı həkimlər ilk dəfə maralları "zombi"yə çevirən xroniki prion xəstəliyinin (CWD) qurbanı olduğu güman edilən iki nəfəri müəyyən ediblər. Onlar öz fərziyyələrini "Neurology" elmi jurnalında açıqlayıblar. Hər iki hal 2022-ci ildə qeydə alınıb. Qurbanlardan biri dəfələrlə CWD-ni
20.04.2024 292 Güc və enerjini artıran qidalar hansılardır?
"Bədəndə güc və enerjini bərpa etmək üçün rasiona müəyyən qidaları daxil etmək lazımdır. Bu qidalara ispanaq, avokado və çia toxumları daxildir". Bu barədə rusiyalı diyetoloqlar danışıblar. İspanaq immunitet sistemini gücləndirir və orqanizmin enerji istehsalına kömək edir. Tərkibində çoxl
13.04.2024 355