Ayaq deformiteləri

• Ayaqdakı deformite, bir başqa deyişlə sümük çıxıntılar sıxlıqla ağrı və şəkil pozuqluğuyla özünü göstərir. Ən sıx 40-50 yaş qrupunu səlahiyyəti altına alsa da, gənclərdə də görülə bilir.
• Gedərkən çətinlik çəkilməsi, istənilən hər ayaqqabının geyilə bilinməməsi və ya geyildiyində ayaqlarda ibarət yaranan agrı və narahatlıqlar, bu deformiteler səbəbiylə tez-tez qarşılaşan problemlərdəndir.

Kimlər risk altında?

• Ayaq barmaqlarında inkişaf edən deformite, qadınlarda kişilərə nisbətlə, 5 qat daha çox görülür. Bunun başlıca səbəbləri isə, qadınların yüksək dikdaban və ucu itilən ayaqqabıları seçmələri və hamiləlik dövründə hormonal tarazlıqların dəyişməsi üzündən ayaq sümükləri arasındakı bağların boşalması.
• Düzdabanlık və ya əzələ quruluşundakı bəzi pozuqluqlar, serebral paralsi və ya iflic kimi nörolojik xəstəliklər və ailəsəl əhvalat da, bu cür deformitenin inkişafında təsirli olur.

Deformite necə müalicə edilir?

< • Ayaqdakı sümük çıxıntıları üçün dərman müalicəsi və ya əməliyyata müraciət edilir. Baş barmaqdakı sümük çıxıntıları müalicəsində əvvəlcə ağrrının dindirilməsi hədəflənir.

• Bunun üçün də ağrı kəsicilərdən faydalanılır. Ancaq ağrılara qarşı dərman müalicəsi tək başına kafi gəlməyə bilir. Bu səbəblə qadınların əvvəlcə yüksək dikdaban və ucu itilən ayaqqabı geymə vərdişlərindən imtina etmələri lazımdır.

Ağrıların qabağına keçmək üçün nələr etməli?

• Ağrını sakitləşdirmək üçün rahat ayaqqabılar geymək, uzun müddət ayaqda durmaqdan qaçınmaq, gecələri də ağnnı azaldan silikon çarxlarla barmaqlara möhkəmlətmə təmin etmək faydalı ola bilər.
• Ayağın iç tərəfinə monte edilən ateller də ağrılann sakitləşməsinə təsirli olur. Lakin agrıların aradan qaldırılmasında faydalı olan bu üsullar, deformitenin önlənməsində çox fayda təmin etmir.

Əməliyyat nə vaxt lazımlı görülür?

• Dərman müalicəsinin qeyri-kafi qaldığı və ağrının artıq dərhal hər gün xəstəni narahat edəcək ölçülərə çatdığı vəziyyətlərdə cərrahı müdaxilə təklif edilir.
• Mütəxəssislər, deformiteyə uyğun əməliyyat edildiyi təqdirdə problemin tamamilə ortadan qalxa biləcəyini ifadə edirlər. Üstəlik deformitenin təkrarlama riski də yüzdə 1 kimi aşağı bir səviyyədə seyr edir.

Əməliyyat necə tətbiq olunur?

• Ayaq baş barmağındakı sümük çıxıntıları, indiki vaxtda, təxminən bir saat davam edən əməliyyatla tamamilə ortadan qaldırıla bilir. Əməliyyat lokal ya da ümumi anestezi altında tətbiq olunur.
• Ayrıca seçim istiqamətində bel bölgəsindən aşağının uyğunlaşmasını təmin edən spinal anesteziye də müraciət edilə bilər. Əməliyyatda hansı üsula müraciət ediləcəyi isə sümük çıxıntısının şiddətinə və şəklinə görə dəyişir.

Əməliyyatda ən sıx hansı üsuldan faydalanılır?

• Sümük çıxıntısının bir çox tipi var, Əməliyyat üçün əvvəlcə bu çıxıntının oynaqdanmı, yoxsa sümükdənmi qaynaqlandığı təsbit edilir. Ən sıx, barmaqla daraq sümüyünün oynaq etdiyi bölgədə qaynaqlanan problemlərə əməliyyat tətbiq olunur.
• Daraq sümüyünün oynaq bölgəsinə yaxın qisiminə 3-4 santimetrlik kiçik bir kəshik edilir və sümük sürüşdürülərək düz hala gətirilir. Bu vaxt sürüşdürülən qisim, ana sümük bölgəsinə bir ədəd vintlə tutdurulur. Yeni texnikalar sayəsində xəstə ayağında vinti heç bir zaman hiss etmir.

Daraq sümüyündəki problemlərdə necə müdaxilə edilir?

• Daraq sümüyündəki problemlərdə də yenə bu bölgə üzərində tətbiq olunan əməliyyatlarla həll yoluna gedilir. Əgər problem ayaq biləyinə yaxın bölgədədirsə, daraq sümüyü başlanğıc yerində düzəlmə edildikdən sonra təraşlama əməliyyatı reallaşdırılır. Bu tip əməliyyatlarda xəstənin rahat bir şəkildə getməsini təmin etmək üçün ayağa gips müalicəsi də tətbiq olunur.

Xəstə nə qədər müddətdə yaxşılaşır?

• İndiki vaxtda 'blok texnikası' sayəsində xəstə əməliyyat sonrasında ağrı çəkmir. Bu texniki, əməliyyat əvvəlində ayağın dəyişik bölgələrinə lokal anestezik təsirə sahib iynələr enjekte edilməsi əsasına dözür.
• Bu sayədə xəstələrin çoxu sabahısı gün ayağa qalxıb, gedə bilir. Masa başında çalışanlar 4-10 gün içində işlərinin başına dönə bilir. Xəstənin normal bir ayaqqabı geyə bilməsi təxminən 3 aylıq bir müddət lazımdır.

Müalicədə gecikisə nə növ problemlər meydana gələ bilər?