Kim olduğumu, nə istədiyimi necə müəyyənləşdirim?

Çox tez-tez qarşılaşdığım belə bir problem var. İnsanlıq olaraq özümüzü tanıma prosesində çox çətinliklər yaşayırıq. Bəzən elə olur ki, biri bizə "sən kimsən?" ya da "bu həyatdan nə istəyirsən?" deyə sual verəndə donub qalırıq. Cavab tapa bilmirik. Çünki cavablar barədə əvvəllər də düşünməmiş və həyatı sadəcə mövcud olaraq yaşamışıq. Bu səbəbdən, yaşadığımız həyatdan gileylənərək, kədərlərin sevincdən, narazılıqların isə minnətdarlıqdan çox olduğu bir ömür yaşamışıq, yaşamaq üzrəyik. Bu da, öz növbəsində, bizi depresiyayaya düşürür, uğursuz və əhəmiyyətsiz olduğumuza inandırır.

Əslində özünə inamla bağlı problemlər də bundan qaynaqlanır. Bu yazını həmin insanlara köməkçi ola bilmək adına hazırladım. Əgər siz də bu mövzuda özünüzü çarəsiz hiss edirsinizsə, buyurub, faydalana bilərsiniz.

İlk əvvəl anlamalı və qəbul etməliyik ki, özünü tanımaq bir anda baş verən proses deyil. İnsan olaraq çox sirli və möcüzəli varlıqlarıq. Həyata qarşı nə baxışlarımız, nə düşüncələrimiz, nə də hisslərimiz daimi deyil. Bəzən elə hadisələr yaşayırıq, elə faktlarla qarşılaşa bilirik ki, illərlə ağ dediyimizə qara deməyə başlayırıq. Həyatlarımızı müəyyən qəliblərlə yaşayırıq, lakin heç bir qəlib sonsuzadək qalıcı qüvvəyə malik deyil. Olmamalıdır da. Bu qədər çox dəyişən, yeniləşən dünyada eyni qalmaq mənasız, hətta cahillik olardı. Odur ki, ümid var. Heç nə üçün tələsməyə dəyməz.

Bu qısa girişdən sonra əsas məsələyə keçə bilərik.

Özümüzü tanımaq üçün özümüzdən soruşmalı olduğumuz 3 sual:

1. "Mən kiməm?" deyə özümə sual verəndə verdiyim cavablarım nələr olur? Xüsusilə ilk cavabım. Özümü kim olaraq görürəm?

Bu sualın əsl cavabı bu gününlə bağlıdır. Yəni, dünən mən "şairə" idimsə və bu gün bu fəaliyyətlə məşğul olmuramsa, mən kiməm sualına şairəyəm demək düzgün deyil. Eynilə gələcəkdə mən əgər vəkil olmaq istəyirəmsə, amma bu gün bu işlə məşğul olmuramsa, mən gələcəyin "vəkiliyəm" şəklində də özünü tanıtmaq səhv olar. Dünənin qayıtmayacağından əmin olduğumuz kimi, gələcəyin gəlişindən əmin ola bilmirik. Gələcək bir fərziyyədir. Bu gün isə reallıq. Bizim bu günümüz var. Yaşamaq üçün, yaratmaq üçün, nələrisə dəyişdirmək, nələrisə başlatmaq üçün yalnız və yalnız bu günümüz var. Odur ki, biri bizə "Sən kimsən?" sualını versə, cavabımız da bu günlə bağlı olmalıdır. Məsələn, bu gün mən İnsan Resursları mütəxəssisiyəm. Eyni zamanda, bu gün mən bloggerəm. Bunlar faktdır. Realdır. Mənim bu günümdür. Əgər bunlardan məmnun olmasam, dəyişdirə bilməyim üçün fərqindəliyimdir. Bu gün mənim əlimdə olanlar bunlardır. Bəs sizdə, əziz oxucular? Bu gün siz kimsiniz?

2. Başqa insanların məni kim kimi tanımasını istərdim?

Bu suala isə cavablar müxtəlif və çox ola bilər. Başqa insanların məni və ya sizi nə kimi, kim kimi tanımasını müəyyənləşdirmək üçün bu həyatdan nə istədiyimizi, hansı bilik və bacarıqlara sahib olmaq, hansı sahələrdə nələr etmək, hansı məşğuliyyətlərə vaxt ayırmaq istədiyimizi, qısaca bu həyatla nə etmək istədiyimizi bilməliyik. Bunları bilmək bizə istiqamət verəcək. Həmin istiqamət isə bizə atacağımız addımları izləməyə, getdiyimiz yolu aydınlatmağa köməkçi olacaq. Beləcə, öz xəyallarımızın, arzularımızın ardınca getdiyimiz yolumuzda insanlar da bizi olduğumuz kimi görəcək, etdiklərimizlə tanıyacaq. Bunun üçün insanlara, "Baxın, mən filankəsəm" deməyə ehtiyac yoxdur. Atdığımız addımlar, verdiyimiz qərarlar, izlədiyimiz yollar onsuz da bizim kimliyimizin əyani göstəricisidir. Bizə lazım olan isə istəklərimizi müəyyənləşdirib, o yolda irəliləməkdir.

3. Bu dünyaya xeyir vermək, insanların həyatına toxunmaq istəsəm, bunu hansı sahədə və necə edərdim?

Və möhtəşəm final! Bəşər övladının ən təbii ehtiyacı əhəmiyyətli olmaq, lazımlı olmaq, birilərinin həyatına yaxşı mənada təsir edə bilmək hissidir. Fikir vermisizsə, insanın özünə inamsızlığının təməlində də bu amilin yoxluğu durur. İnsan həqiqətən əhəmiyyətli işlərlə məşğul olmayanda, bu dünyaya necəsə fayda verdiyini, fərqlilik, yenilik gətirdiyini, hansısa problemi həll edə bildiyini görməyəndə özünü lazımsız, əhəmiyyətsiz, dəyərsiz insan kim görür. Beləcə, özünə inamını zədələyir, həyat eşqi solub gedir, heç nədə məna görməməyə başlayır. Fəqət, insan hansı sahəyə (məsələn: təhsil, sağlamlıq, incəsənət, musiqi, ətraf mühit, idman, moda və s.) marağının olduğunu biləndə, həmin sahədəki əskik tərəflərə ya da yeniliklərə fokuslanır. Beləcə, özü üçün bir missiya müəyyənləşdirib, müəyyən problemin həllini, ya da yeni nələrinsə kəşfini əqidəyə çevirir. Həyatını həmin sahəyə adayaraq, insanları maraq dairəsini əhatə edən və daim öz biliklərini yenilədiyi sahədə, istiqamətləndirməyə, köməkçi olmağa başlayır. Əslində bu sahə seçimi də çox vacibdir, çünki kimliyimizin və dəyərlərimizin bariz nümayişçisidir. Həqiqətən yaxşı olduğumuz və özümüzü daha çox inkişaf etdirməyə meyilli olduğumuz sahə bizim əslində bu həyatda ən çox nəyə dəyər verdiyimizi, nəyi sevdiyimizi, nədə yaxşı olduğumuzu və s. göstərir. Hansı sahədə dəyişiklik etmək, fayda vermək istədiyini bilən və niyəsini də görən insan, necəni asanlıqla müəyyənləşdirir. Çünki beyin problemə deyil, problemin həllinə fokuslanır.

Suallar haqqında vurğulamaq istədiklərim bunlar idi. İndi isə çox qısa şəkildə dəyərlərdən danışmaq istərdim. Fikir verdinizsə, yuxarıda: "Həyata qarşı nə baxışlarımız, nə düşüncələrimiz, nə də hisslərimiz daimi deyil" cümləsini işlətdim. Bu fikrimin sonuna qədər arxasındayam. Amma burda belə bir sual ortaya çıxır. Bəs əgər həyata baxışımız dəyişə bilirsə, bizi biz edən, bizdə qalıcı olan səciyyəvi xüsusiyyətlərimiz nələrdir?

Cavab: dəyərlərimiz.

Qalıcı olan dəyərlərimizdir. Dəyərlərimiz isə bir növ kimliyimizdir.

Yuxarıda qeyd etdiyim suallar üzərində düşünün, əminəm ki, kifayət qədər vaxt ayırıb, bütünlüklə diqqətinizi həmin suallara cavab tapmağa yönəltsəniz, cavablar özləri sizə gələcək. Bax onda həyat həqiqətən dəyişərək, mənalı olcaq və insan olaraq müəyyən bir qayə ilə yaşamağın gətirdiyi daxili ehtirasla yoluna daha sağlam, daha mənalı, daha güclü, daha əzmli davam edəcəksiniz. Sabah gec ola bilər, bu gündən başlayın...

Xəyallarınıza gedən yolda balaca da olsa, köməyim dəyərsə, mən də sizin həyatınızdakı o balaca roluma görə özümü çox xoşbəxt hiss edərəm.

Bu günümüzü fərqindəliklə yaşamağın adına...

Şahanə Dostəliyeva

Telegramda izləyin

instagramda izləyin