Maraqlandıran 25 sual

-Niyə keks və çörək bayatladığında sərtləşər də biskvit yumşalar?
Bununla əlaqədar yazılmış çox çox kitab vardır. Çörəklə əlaqədar ən fundamental cavab undakı nişasta kristallarının bişmə mərhələsində su çəkib yumşalmasıdır. Bu yumşalan nişasta retrogradasyon adı verilən bir neçə gündəlik müddət sonrasında təkrar kristallaşar və bu da çörəyin sərtləşməsini təmin edər. Biskvitlərdəki nişasta da bu mərhələdən keçər lakin biskvitdə var olan şəkər bunu tərsinə çevirər və havadan nəm alaraq biskvitin yumşalmasını təmin edər. Keks isə tərifinə bağlı olaraq həm sərtləşər həm yumşalar. Əgər vəsaitləri arasında şəkər var isə yumşalması olabiləcəkdir.
-İldırımdan elektrik cərəyanı çıxarıla bilərmi?
Bu praktik olmamasına baxmayaraq mümkündür amma enerji yığmaq bir problem meydana gətirə bilər.
- musiqidə riyaziyyat vardırmı?
Bəli riyaziyyatla musiqi arasında bir çox birlik var
- Toyuqlar niyə uça bilməz?
Çöl toyuqları əslində uca bilər. Digərləri isə minlərlə ildir ölçüləri üçün bəsləndiklərindən bir ağacın təpəsindən atlayıb uçmaqdan çoxu üçün çox ağırlayardır. Qanadları daha çoxunu kaldıramayabilir.
- Kainatdakı ən soyuq yer haradır?
Kainatdakı ən soyuq yer yer üzündən 5000 işığılı uzaqlıqdakı Boomerang Nebulada bir toz və qaz bulududur. -272(-457.6bir istiliyi vardır.
- Suya allergiyamız ola bilərmi?
Xeyr. Allergiyalar, immunitet sistemindəki anticisimlərin bu maddəyə hücum etməsi nəticəsi meydana gələr. Amma suya bağlı olan heç bir anticisim yoxdur.
- Güllə keçirməz şüşə necə edilər?
Buna gülləyə dayanıqlı şüşə demək daha doğru olar, çünki bu şüşələr bir şeyin içinə girməsinə qarşı dayanıqlıdır. Ancaq eyni yerə bir növ güllə atılması bu şüşələrin də qırılmasına gətirib çıxaracaq. Bu şüşələr ümumiyyətlə şüşə təbəqələr arasına deforme ola bilən polikarbonat plastik təbəqəsi qoyaraq edilər. Güllənin təsiriylə xaricdəki şüşə lay qırılar; bu da enerjini daha geniş bir sahəyə yayar; beləliklə plastik lay bir az əsnəyər amma qırılmaz.
- Toxumlar hansı istiqamətə böyüyəcəklərini necə bilərlər?
Bütün bitkilər yerçekimsel sahənin istiqamətini hiss edər və ona görə özlərini nizamlarlar. Buna cazibəyə görə hərəkət etmə deyilir.
- Sumo güləşçiləri niyə bu qədər kökdür?
Nyutonun ikinci hərəkət qaydası olan güc bərabərliyinə görə, nə qədər ağır olsanız rəqibinizin sizi yerinizdən oynada bilməsi üçün o qədər çox güc istifadə etməsi lazımdır. Ən kök Sumo güləşçisi 267 kilo idi
- Niyə yaşlı adamlar saçlarını itirərkən burun tükləri çoxalmağa davam edər?
Kişilərin keçəlləşməsinin səbəbi DHT ya da dihydro testesteron hormonudur. Bunun bədənə çox çox təsiri vardır və bunlardan birinin də burun dəliklərindəki etlərin itirilməsini maneə törətmək olduğu düşünülür
- Kainat necə yaranmışdır?
Bu 21ci əsrdə elmin qarşı-qarşıya olduğu ən böyük sirlərdən biridir. Böyük Partlamadan qalan istilik ilə əlaqədar son edilən araşdırmalar atomlardan ibarət olan maddələrin Kainatdakı bütün maddənin yalnız yüzdə bir və ya ikisini meydana gətirdiyini göstərdi.
- Niyə içimizə saf oksigen çəksək ölərik?
Qanımız nəfəsimizlə içimizə çəkdiyimiz oksigeni tutub hemoglobin deyilən molekula bağlayaraq daşınmasını təmin edər. Əgər normal oksigen sıxlığı daha çox olan havanı içinə çəksəniz, ciyərlərinizdəki oksigen qanınızın daşıya biləcəyi miqdarın üstünə çıxar. Nəticə olaraq açıqda qalan bu oksigen ciyərlərdəki zülallara yapışar və mərkəzi sinir sisteminin işini önləyər hətta retinaya hücum edər.
- Asqırarkən gözlərimizi bağlamazsaq gözlərimiz yerindən çıxarmı?
Xeyr, bir çox səbəbdən ötəri belə bir şey olmaz. Əvvəlcə asqırmaqla əlaqədar olan burun və boğazdakı hava dəliklərinin heç biri gözlərin arxasında olan heç bir şeylə doğrudan əlaqəli deyil. Bunun mənası da, asqırma nəticəsi ortaya çıxan hava təzyiqi gözlərinin çölə atılmasına səbəb olmaz
- Sarı arılar bal edərmi?
Xeyr. Yetkin sarı arılar çiçəklərdən balözü götürərlər amma bunları bala çevirməzlər. Bunları balalarını bəsləmədə istifadə edərlər
- Niyə başımız bir yerə dəyəndən sonra ulduz görərik?
Əslində gördüyünüz ulduzlar, eyni anda çalışan beynin görmə hissəsindəki neyronlardır. Bu, ayağa çox sürətli qalxdığınız zaman ya da beyninizə bir zərbə al/götürdüyünüz zaman oksigen səviyyəsinin sürətlicə dəyişməsindən ötəri meydana gəlir. Damarlara ən yaxın neyronlar ilk olaraq təsirlənər, ancaq əgər bu çox sürətli olsa ətraf neyronlar da bundan təsirlənə bilər. Bunun nəticəsində beyninizin ulduz hesab etdiyi siqnallar
- Soğan niyə ağladar?
Kəsilən soğanın toxuması alinaz fermenti ifraz edər. Bu ferment sülfoksitleri sülfenik turşuya çevirər. Bu turşular özbaşına yenidən şəkillənər və gözyaşlarının meydana gəlməsini təmin edən sin-propanetiyal-S-oksit meydana gəlir. Bu, təxminən otuz saniyə davam edər və kimyəvi təsirini beş dəqiqə içində itirər. Gözün ön təbəqəsində iştirak edən kornea, çöldən gələcək fiziki və kimyəvi təsirlərə qarşı gözü qoruyar. Bu məqsədlə kornea üzərində yüksək həssaslıqda sinirlər ol/tapılar. Korneada ayrıca, gözyaşı bezlərini hərəkətə keçirəcək qəbul edicilər də vardır. Sərbəst sinir ucları sin-propanetiyal-S-oksiti qəbul etdiklərində, sinir sistemi hərəkətə keçər və gözyaşı bezindən ifraz olunan maye ilə zərərli maddə korneadan təmizlənər. Soğanın bu təsirini ortadan qaldırmaq üçün, soymadan əvvəl soğanı istilədə bilər və ferment fəaliyyətini pozaraq gözlərəmiyin yaşayarmasını maneə törədə bilərik.
- Sabunun xarici qisimi daim təmizdirmi?
Qətiliklə xeyr. İstifadə edildikdən sonra sabunun xarici səthində su, köpük və çirk qalar. Su və köpük quruyar amma çirk orda qalar.
- Bədənimizdəki hüceyrələrə öldüyündə nə olar?
Bədənimizin səthindəki ya da orqanlarımızın xaricindəki hüceyrələr dəri yoluyla və boşaltımla bədəndən atılar. Bədənin içində qalan ölü hüceyrələrin bəziləri fagositler tərəfindən təmizlənər. Ölü hüceyrələrdən əldə edilən enerji digər ağ hüceyrələrin istehsalında istifadə edilər. Bəzi ölü hüceyrələr xüsusilə buraxılar, çünki bunların bədəndəki vəzifələri hələ bitməmişdir. Məsələn, gözün lensi, dəri, dırnaq kimi toxular da ölü hüceyrələrdən meydana gələr amma bunlar bədən üçün lazımlı olduğu üçün yox edilməzlər.
- Hörümçəklər öz şəbəkələrinə niyə tutulmaz?
Hörümçəklər, öz şəbəkələrinə asan asan tutulmaz, bunu iki şəkildə bacarar. Birincisi, ovu üçün hördüyü şəbəkədə ayrıca yalnız özünün üzərində hərəkət edə biləcəyi yapışqan olmayan xüsusi nəqliyyat iplikləri vardır, hörümçək bunları tanıyar. İkincisi, ağız qisimindəki bir ifrazat bezində çıxardığı ifrazat ilə davamlı ayaqlarını yağlı məbləğ və beləcə səhvən tələ şəbəkəsinə düşdüyündə özünü qurtara bilər. Lakin ürküdüldüyündə nadir olaraq öz şəbəkəsinə ilişib digər hörümçəklərə də yem ola bilər
- Solaxay insanlar daha ətraflıcamı düşünər?
Xeyr, sağ əl ya da sol əlini istifadə edənlər arasında belə bir qabiliyyət fərqliliyi olduğunu qarşıya qoyan bir iş yoxdur.
- Rəng korluğu düzəldilə bilərmi?
xeyr. Rəng korluğunun səbəbi, varislik yoluyla köçürülən, gözdəki rəng həssas zülal kodunu təmin edən gendəki qüsurdur.
- Başınızın böyüklüyü IQinizi təsir edərmi?
Xeyr. 1998də edilən bir iş başın böyüklüyüylə beynin böyüklüyü arasından bir əlaqə olduğu nəticəsini ortaya çıxarmışdır lakin, IQin ölçülə bir maraq/əlaqəsi yoxdur heç olmasa gənc və sağlam yetkinlərdə.
- GPS təmin edicili bir cib telefonunuz varsa hökumət sizi təqib edə bilərmi?
Bəli, əgər cib telefonunuzun GPSi varsa olduğunuz yer operatora bildirilər lakin telefonunuzun açıq olması şərti ilə.
- Quşların qanadları necə su keçirməz ola bilər?
Quşun qarınındakı tüklərlə, qanad və quyruq tükləri bir-birinin eyni deyil. Quyruq tüklərinin altında ifrazat bezləri ol/tapılar. Çoxunun ifrazat bezləri yağ ehtiva edər. Quyruq tüklərinin altında gizli olan yağ sıravi bir maddə deyil. Əksinə bu ifrazat son dərəcə inkişaf etmiş bir dezenfektandır. Bu dezenfektan quşun tüklərində bakteriya və göbələk törəməsini mane olar. Ancaq təsirli ola bilməsi üçün bu yağın bütün tüklərə yayılması lazımdır. İşdə quşlar da hər fürsətdə vasvası bir çalışma ilə bütün tüklərini yağlayar. Yalnız yağlamaqla qalmazlar, tüklərinin baxımı üçün diqqətli bir təmizlik və tənzimləmə də edərlər. Yaşamaları üçün lazımlı olan bu işi dimdikləriylə edərlər. Dimdikləri ilə götürdükləri yağı, tüklərinin təmizliyində istifadə edən quşlar, bu sayədə tüklərinin elastikliyini də qoruyar və su keçirməsini mane olar.
- Burnunuz bir yerə niyə gözlərin yaşayarar?
Burun yumşaq və həssasdır və genik yolu gözlərə gözyaşı kanalı ilə bağlıdır. Normalda bu lakrimal maye(gözyaşı) burun yoluyla drenaj təmin edər. Amma burunda toplanan bu maye kafi olduğunda burunun axışı normal boşaltma yolunu maneə törədə bilər gedəcək heç bir yeri olmadağı üçün gözyaşları axar.

Telegramda izləyin

instagramda izləyin