Çörək niyə bahalaşdı?

2012-ci ilin bütün dünyada məhsul ili olmayacağı hələ bir neçə il əvvəl məlum idi. ABŞ-da quraqlıq, 1300 qraflığın və ya ölkə inzibati rayonlarının üçdə birinin təbii fəlakət zonası sayılması, Latın Amerikasının aqrar cənubunda və dünyada əhalinin sayına görə ikinci ölkəsi olan Hindistanda, Rusiyanın, Ukraynanın, Qazaxıstanın ayrı-ayrı regionlarında yağışların lazımi miqdarda düşməməsi – bütün bunlar buğda məhsullarının qiymətinin artmasına, bu il tarixi rekord göstəricilərə səbəb olub.

Sanki, öz buğda tələbatını tam ödəyə bilməyən və onu Qazaxıstan, Rusiyadan idxal etməyə (bu il, sentyabrın sonuna idxal həcmi 700 min ton təşkil edib) məcbur olan Azərbaycanda narahatlıq üçün əsas vardı. Ən azı, sahibkarlara idxalı artırmaq və əlavə buğda, un ehtiyatı toplamaq təklifi ilə çıxış etmək olardı. Amma yox… Bunun əvəzində Azərbaycanın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi qürurla bəyan edib ki, bu il, ən azı, 2,8 mln. ton səviyyəsində buğda məhsulu yığımını gözləyir.

Nazirliyin bitkiçilik məhsullarının istehsalı üzərində nəzarət və onların hasilatı şöbəsinin müdiri Sabir Vəliyev deyib ki, iyulun 23-ə olan məlumata görə, Azərbaycanda 2,41 mln. ton payız-yaz buğda məhsulu toplanıb, bu isə ötən ilin analoji mərhələsi ilə müqayisədə 9,36% çoxdur. Amma ötən il çörəyin qiyməti qalxmamışdı axı. Nə üçün indi buğda məhsulunda artım olduğu halda, qiymət üç dəfə artıb?

Öz növbəsində Dövlət Gömrük Komitəsinin 2012-cü ilin yanvar-avqust ayları üçün hesabatında qeyd olunub ki, il ərzində Azərbaycana un idxalı 98%, buğda idxаlı 7% azalıb. Bütün bunlardan orta statistik sahibkar belə qənaətə gəlməlidir ki, biz, prinsipcə, bizim un və buğda idxalına elə də ehtiyacımız yoxdur. Standartlaşdırma, metrologiya və patent üzrə Dövlət Komitəsi bəyan edib ki, hazırda çörəyin çatdırılması və satışı ilə bağlı bəzi problemlər olsa da, onlar sanitar-gigiyena normalarının pozulması ilə bağlı deyillər. Söhbət çörək və çörək məhsullarının həmin qablaşdırılmasından, daha doğrusu, o qablaşdırmanın olmamasından gedir.

Nazirlər Kabinetinin "Azərbaycan ərazisinə gətirən və ƏDV-dən azad edilən məhsulların siyahısı" barədə qərara olunan dəyişikliklərin 24 sentyabr 2012-ci ildə qüvvəyə minməsindən sonra istehlakçı bəzi narahatlıqlar hiss edə bilərdi. Amma narahatlıq üçün çox az zaman qalırdı, çünki hətta bir aydan da az müddətdən sonra çörəyin və un məmulatlarının qiyməti artdı. Maraqlısı budur ki, qərar İqtisadi İnkişaf, Fövqəladə Hallar, Maliyyə, Vergilər Nazirliyinin, Dövlət Gömrük Komitəsinin razılaşması əsasında qəbul olunub. Amma… Azərbaycan qurumları öz aralarında uzun müddət, ilk baxışdan sadə görünən qərarı razılaşdırmalı oldular, onun qəbulu aparıcı dünya ölkələrindəki istehsal bazarlarındakı situasiyanın elementar təhlilindən doğurdu.

Amma aparıcı ölkələr bir yana… Qonşu Ermənistanda çörəyin qiymətini təhlil etmək olardı. Onlar 2012-ci ilin yanvar-avqust aylarında Ermənistanda un və çörək məmulatları bazarında qiymətlərin kəskin artımının səbəblərini təhlil etmək əvəzinə, təcavüzkar ölkənin ərzaq bazarında vəziyyətin müntəzəm pisləşməsini məmnunluqla müşahidə edirlər. Əlbəttə, düşünmək olardı ki, necəsə bu, cari ilin iyulunda qarğadalı və buğdanın qiymətinin bahalaşması ilə bağlıdır.

İndi isə, hörmətli istehlakçı, həqiqətin gözünə dik baxmağın vaxtıdır. Həqiqət isə belədir ki, soyya və buğda məhsullarının qiymətinin arxasında uyğun olaraq ət məshullarının qiymətlərinin artması durur.

Məntiq sadədir, soya və qarğıdalı zülalının emalı məhsulu nə qədər azdırsa, yüksəkməhsuldarlı heyvan cinslərinin qida rasionu o qədər kasaddır, onları saxlamaq sərf eləmir, bu da iribuynuzlu mal-qaranın sayının azalmasına səbəb olur.

Bu barədə BMT-nin Ərzaq təşkilatı çoxdan həyəcan təbili çalırdı və bildirirdi ki, 2012-ci ildə quraqlıq bütün dünyanı öz ağuşuna alacaq və bir sıra yerlərdə kütləvi aclığa səbəb olacaq. Amma hələ biz bunun hayında deyilik. Bizim üçün əsas olan çörəyin qablaşdırılmasıdır. Bəli… Üstəlik, badımcanın qiymətinin kəskin şəkildə artması ilə barışmaq olmaz…

Mənbə: ann.az

Telegramda izləyin

instagramda izləyin