Şizofreniya haqqında məlumat

Şizofreniya, insanın düşüncə, duyğu və davranışlarında, özünün və ətrafındakılara yaşantısını əhəmiyyətli dərəcədə təsir edən bəzi dəyişikliklərə səbəb olan bir xəstəlikdir. Bu dəyişikliklər keçici ya da qalıcı ola bilər.

Şizofreniya sözü nə mənaya gəlir?

Şizofreniya (schizophrenia) söz olaraq zehin bölünməsi mənasına gəlməklə birlikdə bu, 1900-cü illərin əvvəllərində istifadə edilən köhnə bir deyimdir. Hal-hazırda şizofreniya sözü zehin bölünməsi ya da şəxsiyyət yarılması mənasında istifadə edilir. Yenə köhnə dövrlərdə şizofreniye 'erkən bunama' deyilmişsə də bu təsvirlər də bu gün tərk edilmişdir.

Səbəbi nədir?

Səbəbi qəti olaraq bilinməməklə birlikdə qalıtımın, biyokimyasal, ruhi, sosial, ekoloji problemin şizofreninin ortaya çıxışında rolu olduğu məlumdur Şizofreniyanın, bioloji uyğunluğu olan bir insanda, bir xarici etmənin gərginlik oluşturan təsiriylə ortaya çıxdığı deyilməkdədir.

Daha çox nə zaman ortaya çıxır?

Şizofreniya 15-35 yaşları arasında ortaya çıxır. Cəmiyyətdə ortalama yüz nəfərdən birində görülür. 40 yaşından sonra isə nadirən rastlaşılır.

Doğuşdanmı gəlir? Irsi ola bilərmi?

Şizofreniyada qalıtımın rolu vardır. Atada ya da anada şizofreniya varsa uşaqdan olma səviyyəsi 10-12%-dir, yəni onda bir ehtimalı. Əgər uzaq qohumlarda şizofreniya varsa uşaqdan şizofreniya görülmə reytinq iyirmiyə bir ehtimala qədər düşər.

"Şizofreniyası olan birinin uşağı da şübhəsiz şizofreniya olacaq" demək bu səbəbdən səhvdir.

Evdə çox döyülən şizofreniya olarmı?

Xeyr. Evdə pis rəftara düşməyiniz şizofreniya səbəbi sayılmamaqdadır.

Çox oxumaqdan ya da çox çalışmaqdan olurmu?

Xeyr.

"Qara sevdaya düşdü də xəstələndi" deyirlər.

Çox sevmək, cəfa çəkmək şizofreniyanın səbəbi deyil, amma ortaya çıxmasında digər problemlərlə birlikdə rol oynayar.

Şizofreniya olunca ağıl gedirmi?

Xeyr.

Şizofreniyanı necə hiss edəcəyik?

Şizofreniya özünü insanın xarici görünüşündə, çıxışında, duyğularını ifadə etməsində, davranışlarında və düşüncələrini etdiyi dəyişikliklər və onların sosial yansımalarıyla müəyyən edər.

Şizofreniyası olan bir insanın xarici görünüşündə nə kimi dəyişikliklər olar?

Geyimə diqqət, özünə baxım azala bilər. Bəzilərində üz ifadəsi donuqlaşar. Bəzi kəslərin isə xarici görünüşündə narahatçılıq əvvəli və sonrasında hər hansı bir fərqlilik olmaya bilər.

Duyğular da dəyişərmi?

Mimikalar və jest azalma, ətrafda olub bitənlərə qarşı ilgisizlik görünər. Ancaq bu vəziyyət o insanın duyğuları olmadığı mənasına gəlməz. Burada söz mövzusu olan duyğuların çölə vurumunda problem olmasıdır.

Üz ifadesinde hər hansı bir donuqluq olmadan bəzi kəslərin romantik çökkünlük, bunaltı, narahatlıq, qayğı ya da qəzəb içində olduqları gözlənər.

Necə danışarlar?

Şizofreniya aramızdan insanların, yoldaşımızın, uşağımızın, qohumlarımızın yaşaya biləcəyi bir rahatsızlıqdır.

Danışıq da bunlardan biridir. Bəzən danışmada bir dağınıqlıq görünmür, danışma aydın bir çərçivədədir və rahatlıqla dialoq qurmağa imkan verir. Bəzilərındə isə dağınıqdır, özünə xas mənası olan sözlərlə, gərəksiz detallarla doludur, müəyyən bir məntiq hörgüsünü izləməz, sözlər arasında məna bütünlüyü qurmaya bilər.

Davranışlarda nə kimi dəyişikliklər olar?

Yalnız yaşamağa, sosial yaşantıdan əlini ətəyinii çəkməyə doğru bir meyl ortaya çıxa biləcəyi kimi tam tərsinə yaxınlarına bağımlılıqda artma da görülə bilər. İctimai normlar çərçivəsində çöldən bir baxışda məqsədsiz və mənasız kimi görünən davranışlar ola bilər.

Telegramda izləyin

instagramda izləyin