Yeniyetmələri intihara kimlər sövq edir?

Cəlilabad rayonunda yeni gəlin köçmüş 15 yaşlı Rədimə Həsənova ötən ilin sonlarında intihar etmişdi. Rayonun Günəşli kəndində yaşayan Rədimə iyul ayında ailə qurmuşdu. Valideynlərinin sözlərinə görə, ona dəfələrlə ailə qurmaq üçün yaşının çox az olduğunu desələr də, qızı fikrindən daşındırmaq mümkün olmayıb.

25 noyabrda ad gününü qeyd edən, 25 iyulda gəlin köçən 15 yaşlı Rədimə Həsənova öz həyatına da 25 dekabrda son qoyub. Həm qızın, həm də oğlanın ailəsi intihar etmək üçün ciddi səbəblərin olmadığını iddia edir.

Ötən ilin son ayında baş vermiş bu ailə faciəsi Azərbaycanda son zamanlar eşitməyə adətkar olduğumuz uşaq və yeniyetmə intiharı faktlarından yalnız biridir. Dövlət Statistika Komitəsindən ANS PRESS-ə açıqlamada bildirdilər ki, son vaxtlar doğrudan da uşaq və yeniyetmələr arasında intihar hallarının sayında artım var. "Təmiz Dünya" İctimai Birliyinin hesablamalarına görə, bu il ərzində 66 nəfər intihar edib. 43 nəfər kişi, 23 nəfər isə qadındır. İntihar edənlərdən 29 nəfər uşaq və yeniyetmədir (22 oğlan, 7 qızdır) ki, bu da cəmiyyət üçün bir mesajdır.

Mütəxəssislər uşaq və yeniyetmələr arasında intihar hallarının səbəblərini müxtəlif amillərlə izah edir. Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin baş psixiatrı Gəray Gəraybəyli ANS PRESS-ə açıqlamasında konkret hansısa faktorun üzərində dayanıb, onu intiharın əsas səbəbi kimi göstərməyi doğru olmadığını deyir. Onun fikrincə, son dövrlərdə gənclər arasında intihar hallarının artması cəmiyyətdə sosial gərginliklə əlaqədardır. "Bundan da ən çox yeniyetmələr əziyyət çəkir. Uşaqları intihara aparan yol onlara qarşı diqqətsizliyin və məsuliyyətsizliyin nəticəsidir. Məsələn, internet, sosial şəbəkələr, kompüter oyunları, filmlər, digər təsiredici qüvvəyə malik amillər və s. Burada ən çox məsuliyyət valideynlərin üzərinə düşür".

Baş psixiatırın fikrincə, intiharı yalnız psixoloji, yaxud, sosial problemlərlə əlaqələndirmək də düzgün fikir deyil. Gəray Gəraybəyli intiharetməni bəzən depressiya ilə də əlaqəli olduğunu istisna etmir. Depressiya nəticəsində baş verən intihar halları isə kişilərdə daha çox olur.

Təhsil Nazirliyinin "Tərbiyə və məktəbdənkənar müəssisələr" şöbəsinin müdiri Ağabala İbrahimovun ANS PRESS-ə bildirdiyinə görə, nazirlik daim bu məsələni diqqət mərkəzində saxlayır. Onun sözlərinə görə, orta təhsil müəssisələrində psixoloqlar çalışır və onlar uşaqların psixi durumu ilə həmişə maraqlanır. "Sistemli şəkildə iş aparılır. Uşaqların asudə vaxtlarını səmərəli keçirmək, eləcə də, onları pis vərdişlərdən uzaq tutmaq üçün valideynlərlə birgə müəllimlər də əllərindən gələni əsirgəməməlidir. Əgər hansısa uşağın davranışında qeyri-müəyyənlik hiss edilərsə, dərhal mütəxəssisə müraciət edilməlidir. Biz də öz növbəmizdə həm müəllimlər, həm də valideynlərin maariflənməsi istiqamətində müxtəlif tədbirlər keçiririk".

Ağabala İbrahimovdan intihar halları ilə bağlı konkret hansı işlərin görülməsinin lazım olduğunu soruşsaq da, nazirlik nümayəndəsi yalnız ümumi işlərdən danışdı.

Əslində özünəqəsd həm də qapalı cinayət sayılır və bununla mübarizədə polis də öz səylərini əsirgəməməlidir. Bakı şəhər Baş Polis İdarəsinin (BŞBPİ) "Yetkinlik yaşına çatmayanlarla profilaktik işin təşkili" şöbəsinin rəisi Hüseyn Əliyev ANS PRESS-ə bildirdi ki, polisin əsas vəzifəsi cinayətin qarşısının alınmasında ilk növbədə profilaktik maarifləndirmə işləri aparmaqdır. "Belə maarifləndirici tədbirlər intihar və bu tipli cinayətlərin qarşısını alır. Bundan başqa, əgər hansısa uşaq intihara cəhd edərsə, həmin şəxs bizim tərəfimizdən təyin olunmuş müəssisəyə aparılır, müayinə olunur. Həmin şəxs yetkinlik yaşına çatana qədər bir neçə il polis nəzarətində saxlanılır".

Hüseyn Əliyevin fikrincə, bir çox hallarda valideynlər uşaqlarla düzgün münasibət qurmurlar ki, bu da sonradan uşağın özünə qəsd etməsilə nəticələnə bilər. "Uşağın tərbiyə işində əsas məsuliyyət valideynin, müəllimin üzərinə düşür. Bəzən uşağın tərbiyəsi deyiləndə, onun döyülməsi başa düşülür. Lakin bu çox yanlış fikirdir. Ata və ana uşağın psixologiyasına mənfi təsir edən hərəkətlər etməməlidir. Valideynlər çalışmalıdır ki, uşaqlar günün böyük hissəsini internet qarşısında keçirməsinlər. Bugünkü dövrdə uşaqların psixi durumuna ən çox pis təsir edən internet və sosial şəbəkələrdir. Məktəblərdə psixoloqların fəaliyyətini isə qənaətbəxş hesab etmirəm".

Səhiyyə Nazirliyi Məhkəmə-Tibbi Ekspertiza və Patoloji Anatomiya Birliyinin baş direktoru, professor Şakir Musayev isə ANS PRESS-ə bildirdi ki, ötən illərlə müqayisədə hazırda uşaq və yeniyetmələr arasında intihara meyillik o qədər də çoxalmayıb.

Problemlə bağlı fikir bildirən "Karvan" jurnalının şef-redaktoru İsmayıl Əhmədov səbəbindən asılı olmayaraq intiharın İslamda haram olduğunu vurğuladı. Onun sözlərinə görə, intihar edən insan axirət günü məhşərdə, sorğu-sualda tutduğu əmələ heç bir səbəb göstərə bilməz. "İntihar edənlə birgə intihara səbəb olan, intihara vadar edən şəxs də günah qazanmış olur. Bəlkə də ən böyük günah intihara səbəb olan kəslərin payına düşür. Bu hal ən çox gənclər, narkotiklərə aludə olanlar arasında yayılıb. Burada da ən böyük məsuliyyət cəmiyyətin, valideynlərin üzərinə düşür" deyən İsmayıl Əhmədov bütün valideynlərin uşaqlarına nəzarək etməyə borclu olduğunu bildirdi.

Əlbəttə, intiharla bağlı dəfələrlə danışılsa da, buna müxtəlif səbəblər göstərilsə də, problemin həlli istiqamətində heç bir müsbət nəticə əldə edilməyib. Ailədaxili problemlər, valideyn-uşaq münasibətlərinin düzgün formalaşmaması və s. səbəblər var. Yalnız görülən işlər çərçivəsində orta məktəblərdə psixoloqlar fəaliyyət göstərsə də, bir çox elm ocaqlarında onların fəaliyyəti hiss edilmir. Bu isə tam başqa bir mövzuya aiddir.

Telegramda izləyin

instagramda izləyin