ABŞ İsrail münasibətlərində İran düyünü

Vaşinqtonun İranla nüvə danışıqları siyasəti Təl-Əviviqıcıqlandırır, Netanyahu Ağ evə təsir göstərməyə çalışır

İran və ABŞ rəsmiləri arasında nüvə danışıqlarının ikinci mərhələsi İsveçrənin Montrö şəhərində başlayıb. Martın 2-də dövlət katibi ConKerri və xarici işlər naziri Cavad Zərif arasında başlayan görüş 3-də də davam edib. Hazırda İran və ABŞ hökumətləri nüvə məsələsində yekun sazişin imzalanması istiqamətində intensiv diplomatiya aparır. Yanvarda Kerri və Zərif 6 saat davam edən danışıqlar aparmışdı.

Qeyd edək ki, ABŞ İranın nüvə silahı istehsalından tam şəkildə imtina etməsi müqabilində sanksiyaları qaldırmağı vəd edir. Danışıqların birinci mərhələsi baş tutub və ötən il İrana qarşı bir sıra sanksiyalar ləğv olunub. Lakin yekun danışıqların nəticə verməsi hələlik mümkün deyil, iyun ayına qədər tərəflərin yekun nəticə əldə etməlidir. Yeri gəlmişkən, bir qədər İran ali dini lideri Ayətullah Seyid Əli Xameneyi bəyan edib ki, razılaşma kompleks olmalıdır və mərhələli prosesə razı deyillər. İran nüfuzlu ruhanisi Ayətullah Cənnəti bir daha bəyan edib ki, nüvə silahı haramdır və İslam respublikasının bununla bağlı planı yoxdur.

Qeyd edək ki, İran mövzusu ABŞ-ın ən yaxın müttəfiqi İsraillə münasibətlərini soyuqlaşdırıb. Hazırda Vaşinqtonda olan İsrail baş naziri İran mövzusunda Vaşinqtona təsir etmək üçün intensiv diplomatiya aparır. İsrail baş naziri Vaşinqtonun İranla yaxınlaşmasından narazıdır.

ABŞ prezidenti Barak Obama isə İranla nüvə sahəsində anlaşmanın əldə olunması üçün ilk növbədə Tehranın nüvə enerjisi proqramını ən azı 10 il müddətinə dondurmalıdır. "Reuters" Agentliyinə müsahibəsində Obama bildirib ki, hazırda onlar "İranın nüvə silahı əldə etməsi çalışmalarından 1 il əvvəldən xəbər tutmaq imkanlarına sahibdirlər".

Eyni zamanda ABŞ prezidenti İranla martda müqavilə imzalana bilməsi üçün İranın addım atması lazım gəldiyini bildirib. Eyni zamanda Obama İsrail hökuməti ilə yaranmış soyuqluğa da münasibət bildirib. Obama deyib ki, Netanyahunun Ağ evə bilgi vermədən Konqresə gedərək İranla nüvə danışıqlarını tənqid etməsi iki ölkə münasibətlərə mənfi təsir edə bilər, ancaq uzunmüddətli münasibətlərə zərər vurmayacaq. Obama deyib ki, həm ABŞ, həm də İsrailin əsas məqsədi İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaqdır, sadəcə bu hədəfə çatmaq üsulları ilə bağlı kəskin fikir ayrılıqları var.

Qeyd edək ki, İsrail baş naziri BenyaminNetanyahu nüvə danışıqlarının nəticəsiz qalacağını və İranın nüvə silahı əldə etmə çalışmalarını davam etdirəcəyini bildirir. Netanyahu İrana qarşı daha sərt tədbirlərin, hərbi müdaxiləni dəstəkləyir. Vaşinqton isə danışıqlarda maraqlıdır və yeni müharibə tərəfdarı deyil. Məhz bu səbəbdən hazırda Vaşinqtonda olan Netanyahu Ağ evə qarşı lobbi siyasəti aparır. Məhz bu səbəbdən onun bu hərəkəti kəskin reaksiya doğurub və Obama Netanyahuya görüş üçün vaxt ayırmayıb. Ancaq Obama bəyan edib ki, martın 17-də keçiriləcək seçkilərdə qələbə qazanarsa Netanyahu ilə məmnuniyyətlə görüşəcək. Yeri gəlmişkən, Vaşinqton Netanyahuya görüş verilməməsini seçkilərə iki həftə qalmış heç bir ölkə lideri ilə görüşün olmaması ilə izah edib.

Qeyd edək ki, qəribə də olsa İran mövzusu hər 3 ölkədə mühafizəkarlarla yumşaq xətt tərəfdarlarını bölüb. ABŞ və İranda mühafizəkar dairələr nüvə müzakirələrinə qarşıdırlar. Ötən həftə Obama İrana qarşı sanksiyalar tətbiqini nəzərdə tutan daha bir qanun layihəsinə veto qoyub. Konqresdəki mühafizəkar siyasətçilərə İrana qarşı sərt siyasi xəttin yürüdülməsini təklif edirlər. Eyni zamanda İranda da hökumətdəki islahatçılardan fərqli olaraq mühafizəkar dairələr danışıqlara qarşıdırlar və mühafizəkar media, o cümlədən İran rəsmi dövlət telekanalı davamlı olaraq nüvə danışıqlarını "vurur".

İsrail isə ümumiyyətlə, İranla nüvə müzakirələrinə ehtiyac görmür və İranın nüvə obyektlərinin vurulmasını tələb edir. Netanyahu Konqresdə çıxışında bildirib ki, İran İsraili məhv etmək gücündədir və buna qarşı təcili tədbirlər görülməlidir.

apa.az

Telegramda izləyin

instagramda izləyin