Pramidaları kölgədə buraxacaq kəşf
Divarları başdan aşağı hiyerogliflerle dolu 3000 otaq… Ölçüləriylə Piramidaları belə kölgədə buraxacaq bir əsər... Torpağın altında eləcə çıxarılmağı gözləyir. Hazırlanın! Çox yaxında Tutankhamonun məzarının kəşfini belə unutduracaq bir arxeoloji bulun idiylə tanış olacağıq.
"Onlar (12 Krallar) ortaq bir abidə buraxmaq istəyirdilər. Bu səbəblə, Moeris Gölünün yuxarısında, Timsahlar Şəhərinin yaxınlarındakı Labirinti tikdirdilər. Orasını mən də gördüm və sözlərlə izah edilməsinə imkan olmadığını söyləyə bilərəm. Bütün Yunanıstandakı bənzər divarlar və strukturlar bir yerə gətirilsə, bu bir tək Labirintdə xərclənən iş-gücünə və pula yaxınlaşa bilməzlər…
Labirint, Piramidaları də geridə buraxar. Qapıları bir-birinin qarşısına düşən üstü örtülü 12 həyəti vardır. Bunların altısı şimalda, altısı cənubda və hamısı bir-birinin yanındadır. Hamısının ətrafı bir tək divarla çevrilidir. Bu binanın içində iki növ otaq vardır:
Yeraltı otaqları və bunların yuxarısında yerin üstündəki otaqlar. Hər iki növdən 1500 otaq mövcuddur. Yerin üstündəki otaqları gəzdiyim üçün öz təcrübələrimə söykən/dözərək danışıram. Yerin altındakı otaqları da görənlərdən dinlədim; çünki Misirli gözətçilər, bunları göstərməyə qətiliklə razı olmurlar.
Dediklərinə görə, bu otaqlarda, Labirinti etdirən kralların və müqəddəs timsahların sandukaları tapılırmışdir. Öz gözlərimlə gördüyüm yerin üstündəki otaqlar isə fövqəlbəşər bir işin məhsuludur. Labirintin sonundakı küncdə, içinə nəhəng şəkillərin həkkedilmiş olduğu qırx kulaç yüksəkliyində bir piramida iştirak edir. Yeraltındakı bir dəhlizdən keçilərək bu piramidaya girilir
Ancaq sahillərində bu Labirintin tikildiyi Moeris Gölü, daha da fövqəladə bir əsərdir. İnsan əlindən çıxdığı çox müəyyən çünki gölün ortasındakı suyun içindən 50 kulaç yuxarıya itilən və suyun da o qədər dərininə enən iki piramida yüksəlir…"
Karl Richard Lepsiusun Labirinti
Prusya Kralı 4. Wilhelm, 1842də bir araşdırma heyətini Misirə göndərər. Heyətin başında isə o dövrdə Alman arxeologiyasının "qızıl uşağı" Karl Richard Lepsius vardır. Qrup, 1843 Mayında, Qahirənin 120 km. cənub-qərbindəki Fayım Vahəsinə gəlir. Tək bir hədəfləri vardı: Labirinti tapmaq.
Fayım Vahəsi, bitki mənşəli baxımdan zəngin bir ərazidir və minlərlə ildir Bahr Wahbi adı verilən bir kanalla Nil Çayına bağlıdır. Fayım Vahəsinin köhnə paytaxtının adı, Krokodeilon Polis" idi, yəni "Timsahlar Şəhəri". Labirinti etdirən "Marrhos" idi ki bu, Firon 3. Amenemhetin taxtdakı adı idi. Firon, Fayımın Hawara Bölgəsinə öz piramidasını tikdirmişdi; Labirint də, bu piramidanın yaxınlarında olmalı idi.
Necə ki "həyəcanlı" arkeolog Richard Lepsius, bu bölgəyə gəlir gəlməz Labirinti tapdığını iddia etdi və Berlinə "Çadırlarımızı Labirintin qalıqlarının üzərinə qurduq" mesajını göndərdi. İrəliləyən günlərdə Lepsius, qazıntılarında içində granit və kireçtaşı sütun qalıqları olan bir sahəs(n)i də ortaya çıxarınca, Labirinti tapdığına əmin oldu. Arkeolog ayrıca bölgədəki bir bəndin qalıqlarını araşdırıb, burasının süni olaraq yaradılmış Moeris Gölü olduğunu da iddia edəcəkdi.
1899da İngilis arkeolog Flinders Petrie bölgəyə gəldi və Lepsiusun tapdıqlarının əslində yalnız Roma dövründən qalma bir kəndin qalıqları olduğunu kəşf etdi. Petrie, qazıntılarına davam etdikcə, kəndin altında heç də təbii olmayan bir daş platosuna rast gəldi. 304 metrə, 244 metr ölçülərində olan bu quruluşu Petrie, inanılmaz böyüklükdəki bir quruluşun döşəməsi olaraq qəbul etdi.
Amma bunun dəqiq olaraq Labirintlə bağdaştırılamayacağını da söyləyərkən qeydlərinə bu əlavə etməyi etdi: "Labirint, yüzlərlə il bir daş ocağı kimi istifadə edildi və biz artıq yalnız onun bir zamanlar hara qurulduğunu kəşf edə bilərik."
3000 otaqdan ibarət olan Labirintin divarlarındakı hiyerogliflerin və örtmələrin insanlıq tarixi baxımından əhəmiyyəti çox böyük.
Labirint üçün bu ankı ən böyük təhlükə, Hawara bölgəsindəki duzlu yeraltı sularıdir. Zəminin 4-5 metr altında təsbit edilən sular, Labirinti də doldurur.
Amenemhetin piramidasının cənubundakı bölgədə, torpağın altında rast gəlinən arxeoloji ol/tapıldılar Labirintə aid.
Mataha Kəşf Heyəti, torpağa qazma belə vurmadan tarixin ən böyük arxeoloji kəşflərindən birini etdi.
Araşdırmaçılar, torpağın 1,5-2,5 metr dərinliyindən etibarən divarlara və strukturlara rast gəldilər əvvəl. Palçıq kərpiclərdən emal edilən divarlar və evlərdən geriyə karmakarışık xarabalardan başqa bir şey qalmamışdı və bu layın Roma və Ptolemy dövrünə tarixləndiyi bilinirdi. O dövrdə Labirint bölgəsi, eyni zamanda qəbiristanlıq olaraq da istifadə edilirdi və sonradan Bizans dövründə məskunlaşma yeri halına gəlmişdi.
UNESCO, 2008dəki çalışmanin ardından bütün Hawaranı "Dünya Mirası" daxilində elan etmə və qoruma proqramına al/götürmə işlərinə başladı. Lakin bu, yalnız bir ilk addım; təcili olaraq bir arxeoloji qurtarma əməliyyatı edilməsi lazımdır. Misirdə, Tutankhamonun məzarı xaric, olan bütün əsərlər bir şəkildə yağmalanmışlar idi; amma torpağın altında olduğu kimi dayanan, bu böyüklükdəki və üstəlik ehtimalla heç toxunulmamış bir quruluş, bir arkeoloğun xəyal edə biləcəyinin belə kənarında.
BiG.Az
Telegramda izləyin 
instagramda izləyin
Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255
Facebookda Paylaş
